آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

از ويژگي‌هاي شيعيان واقعي در كلام امام صادق(ع) اين است كه بايد اطرافيان او انسان‌هاى صالحى باشند. انتخاب دوست و همنشين در دوره جوانى بسيار مهم است. وقتى با افراد پاكدامن رفيق باشند، همه چيزشان اصلاح مى‌شود. دوستان ناباب براى گمراه كردن انسان مى‌گويند اشكالى نداشته و كار بدى نيست و يا راهى به سوى خداست، اين همان كار شيطان است كه براى گمراه كردن انسان، زشت را زيبا و زيبا را زشت جلوه مى‌دهد. دوست بد ممكن است يك انسان خوب را جهنّمى كند و دوست خوب ممكن است يك انسان بد را به بهشت بفرستد.

از ويژگي‌هاي شيعيان واقعي در كلام امام صادق(ع) اين است كه بايد اطرافيان او انسان‌هاى صالحى باشند. ايشان چنين مي فرمايند: «قَالَ الامام الصَّادِقُ(عليه السلام): يُعْرَفُ مَنْ يَصِفُ الحَقَّ بِثَلاَثِ خِصَال: يُنْظَرُ إِلَى أَصْحَابِهِ مَنْ هُمْ وَ إِلَى صَلاَتِهِ كَيْفَ هِىَ وَ فِى أَىِّ وَقْتِ يُصَلِّيهَا فَاِنْ كَانَ ذَا مَال نُظِرَ أَيْنَ يَضَعُ مَالَهُ»(1)؛ (امام صادق(عليه السلام) فرمودند: كسى كه متّصف به حق [اشاره به مكتب اهل بيت(عليهم السلام)] مى‌باشد، با سه صفت شناخته مى‌شود: به اطرافيانش نگاه مى‌شود كه چگونه افرادى هستند و نماز را چگونه و در چه وقت مى‌خواند و اگر صاحب مال است اموالش را چگونه مصرف مى‌كند).
شرح حديث:
در اين حديث، امام صادق(عليه السلام) سه ويژگى از ويژگى‌هاى شيعيان واقعى را بيان مى‌كند:
1. بايد اطرافيان او انسان‌هاى صالحى باشند. در زمان حضرت على(عليه السلام) مؤمنين راستين و علاقه‌مند به اسلام، در اطراف آن حضرت و منافقين و بازمانده‌هاى زمان جاهليّت، اطراف معاويه بودند.
انتخاب دوست و همنشين در دوره جوانى بسيار مهم است. وقتى با افراد پاكدامن رفيق باشند، همه چيزشان اصلاح مى‌شود. «الإِنْسَانُ عَلَى دِينِ خَلِيلِهِ وَ رَفِيقِهِ»؛ (انسان با دوست خود هم‌كيش و هم‌آيين است). اين همان حالتى است كه در روانشناسى به آن «محاكات» مى‌گويند كه به معناى جذب خصوصيّات از هم‌نشينان است كه در موارد بسيارى غير ارادى است و به خصوص اين حالت در جوانان بيشتر وجود دارد.
در آيات و روايات سخن در اين زمينه بسيار است. قرآن مجيد مى‌فرمايد: «وَ قَيَّضْنَا لَهُمْ قُرَنَاءَ فَزَيَّنُوا لَهُمْ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ مَا خَلْفَهُمْ»(2)؛ (ما براى آنها، هم‌نشينانى [زشت سيرت] قرار داديم كه زشتي‌ها را از پيش رو و پشت سر آنها در نظرشان جلوه دادند).
دوستان ناباب براى گمراه كردن انسان هيچ‌گاه نمى‌گويند كه اين كار زشت است و تو بايد آن را انجام دهى؛ بلكه مى‌گويند اشكالى نداشته و كار بدى نيست و يا راهى به سوى خداست، اين همان كار شيطان است كه براى گمراه كردن انسان، زشت را زيبا و زيبا را زشت جلوه مى‌دهد.
بعضى از جوانها مى‌گويند: در شرايطى كه ما مجرّد هستيم و امكان ازدواج نداريم چگونه خود را از آفات و انحرافات اخلاقى در امان داريم؟
تنها نسخه شفابخش، رعايت سه اصل زير است:
الف) از دوستان ناباب دورى كنيد.
ب) در مجالس بى بند و بارى و تحريك‌آميز شركت نكنيد. متأسّفانه بعضى از مجالس عروسى، به مجالس مملّو از گناه تبديل شده است، مجلس پيوند دو نفر است؛ ولى بناى طلاق چند خانواده گذاشته مى‌شود. حضور در چنين مجالس، حرام و نماز خواندن در آنجا هم باطل است.
ج) فيلم‌هاى مستهجن و برنامه‌هاى فاسد و سايت‌هاى مخرّب را نگاه نكنيد.
اگر از اينها دورى كنيد و خود را به خدا سپرده و بر خدا توكّل كنيد، خدا شما را حفظ كرده و وسيله ازدواج سالم را براى شما فراهم مى‌كند. وقتى انواع وسايل گناه فراهم شده، نمى‌توان انتظار سلامت داشت؛ مثل اينكه انسان در محيط پر از ميكروب وارد شود و بخواهد بيمار نشود، اين ممكن نيست.
قرآن در آيه ديگرى مى‌فرمايد: «قالَ قَائِلٌ مِّنْهُمْ إنِّى كَانَ لِى قَرِينٌ * يَقُولُ أءِنَّكَ لَمِنَ المُصَدِّقِينَ * أَءِذَا مِتْنَا وَ كُنَّا تُرَاباً وَ عِظَاماً أَءِنَّا لَمَدِينُونَ * قَالَ هَلْ أَنْتُمْ مُطَّلِعُونَ * فَاطَّلَعَ فَرَءَاهُ فِى سَوَاءِ الْجَحِيمِ *قَالَ تَاللهِ إِنْ كِدْتَ لَتُرْدِينَ * وَ لَوْلاَ نِعْمَةُ رَبِّى * لَكُنْتُ مِنَ الَمُحْضَرِينَ»(3)؛ (يكى از آنها مى‌گويد من همنشينى داشتم كه پيوسته مى‌گفت: آيا [براستى] تو اين سخن را باور كرده‌اى كه وقتى ما مُرديم و به خاك و استخوان مبدّل شديم [بار ديگر] زنده مى‌شويم و جزا داده خواهيم شد؟! [پس] مى‌گويد: آيا شما مى‌توانيد از او خبرى بگيريد؟ اين‌جاست كه نگاهى مى‌كند، ناگهان او را در ميان دوزخ مى‌بيند مى‌گويد: به خدا سوگند نزديك بود مرا [نيز] به هلاكت بكشانى و اگر نعمت پروردگارم نبود من نيز از احضارشدگان [در دوزخ] بودم).
اين آيات نشان مى‌دهد دوست بد ممكن است يك انسان خوب را جهنّمى كند و دوست خوب ممكن است يك انسان بد را به بهشت بفرستد.
2. بايد ديد نماز را چگونه و چه موقع مى‌خواند. حضرت على(عليه السلام) به مالك اشتر فرمود: «بهترين وقت را براى نماز قرار بده»؛ زيرا به وسيله نماز، قوّت و قدرت براى انجام كارها پيدا مى‌كنيم.
3. بايد ديد اموالش را چگونه مصرف مى‌كند، لازم نيست كه زندگى تنگ و سخت باشد؛ بلكه اعتدال لازم است. در روز قيامت در مورد اموال از دو چيز سؤال مى‌كنند: از كجا آورده‌ايد و در كجا مصرف كرده‌ايد. قانون از كجا آورده‌ايد مخصوص زمان ما نيست؛ بلكه از زمان پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله و سلم) روى اين مسأله سفارش شده است.(4)