آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

حيله‌ها و چاره‌هاى شرعى، هرچند در بحث «ربا» به صورت گسترده تر مطرح شده، ولى اختصاص به ربا ندارد؛ بلکه در ابواب طهارت، طلاق، نكاح، شفعه، بيع، اجاره، قضا، و حتّى در ابواب عبادات نيز مطرح است. بدين جهت فقهاى ما در ابواب مختلف كتابهاى فقهى به مناسبت بدان پرداخته اند. در بین فقهای شیعه كتاب مستقلّى در اين زمينه یافت نشد، امّا در بين اهل سنّت كتابهاى مستقلّى نوشته شده،كه اين مطلب نشانگر اهميّت بيشتر اين بحث در نزد آنهاست.

حيله‌ها و چاره‌ جویی هاى شرعى، هر چند در بحث ربا به صورت گسترده‌تر مطرح شده، ولى اختصاص به باب ربا ندارد؛ بلكه در سراسر فقه جارى است. در طهارت، طلاق، نكاح، شفعه، بيع، اجاره، قضا، و حتّى در ابواب عبادات نيز مطرح است. بدين جهت فقهاى ما در ابواب مختلف كتابهاى فقهى به مناسبت، بدان پرداخته‌اند، هر چند معمولاً بحث عمده آن را در ذيل كتاب طلاق مطرح نموده‌اند، ولى كتاب مستقلّى از فقهاى شيعه در اين زمينه نيافتيم. امّا در بين اهل سنّت كتابهاى مستقلّى نوشته شده،(1) كه اين مطلب نشانگر اهميّت بيشتر اين بحث در نزد آنهاست.
نتيجه اين كه حيَل شرعى مختصّ باب ربا نيست؛ بلكه در سراسر فقه كاربرد دارد. همان‌گونه كه اين بحث از مسائل مستحدثه نيست، وريشه آن به زمان‌هاى قديم مى‌رسد؛ هر چند مصاديق زيادى از آن جديد و نو مى‌باشد.(2)