آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

از منظر «خوارج» ارتکاب گناه کبیره سبب کفر و ارتداد می شود و این گمراهی ناشی از توسل به ظاهر برخی از آیات و عدم درک مفهوم آن آیات است. غافل از اين كه: واژه كفر در لغت و اصطلاح شرع، همواره به معنى خروج از اسلام نيست بلكه دارای درجات و مراحلى است. امام على(ع) سیره پیامبر(ص) را نشان از بطلان این عقیده می داند زیرا حضرت بر گنهكاران بسیاری حد شرعى اجرا مى کرد اما در عين حال، تمام احكام اسلام را نسبت به آنان رعايت مى فرمود که نشان مى دهد مرتكب گناه كبيره هرگز، كافر و مرتد نيست.

خوارج معتقد بودند: ارتكاب هر گناه كبيره، سبب خروج از دين اسلام مى شود، بنابراين، هر كس مرتكب گناه كبيره اى شود، اگر قبلاً مسلمان بوده «مرتّد» است و محكوم به اعدام.
اين اعتقاد سخيف، و آميخته با گمراهى شديد، در كتب عقايد نيز، به آنها نسبت داده شده است. آنها براى اثبات مقصود خود، به ظاهر بعضى از آيات قرآن كه مفهوم آن را درك نكرده بودند توسّل مى جستند، از جمله، آيه شريفه 97 سوره «آل عمران» در مورد تارك حج كه مى فرمايد: «وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ»، و آيه 44 «مائده» كه مى فرمايد: «وَ مَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا اَنْزَلَ اللهُ فَاُولئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ»؛ (كسى كه به حكم خدا حكم نكند كافر است) و آيه 23 سوره «جن» كه درباره همه گِنهكاران مى گويد: «وَ مَنْ يَعْصِ اللهَ وَ رَسُولَهُ فَإِنَّ لَهُ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدِيْنَ فِيْها أبَداً»، مى باشد.
در اين آيات، گاه درباره بعضى از گنهكاران اطلاق كلمه كفر شده و گاه تعبير به خلود آنان در جهنم، و جاودانگی در دوزخ شده كه مخصوص كافران است.
غافل از اين كه: واژه كفر در لغت و در اصطلاح شرع، هميشه به معنى خروج از اسلام نيست بلكه، كفر درجات و مراحلى دارد: گاه به معنى ارتكاب گناه و گاه به معنى انكار خداوند و اعتقادات دينى بكار مى رود، به عبارت ديگر كفر، به معنى فاصله گرفتن از حق يا پوشانيدن حق است كه مراحل و درجاتى دارد و هر كدام براى خود داراى احكام مخصوصى است همان گونه كه ايمان نيز داراى درجاتى است و هر كدام احكام ويژه اى دارد.
امام صادق(عليه السلام) در روايت معروفى كه در «اصول كافى» آمده است، كفر را در قرآن به پنج معنا تفسير فرموده است كه يكى از آنها، كفر به معنى ترك اوامر الهى و عصيان است و در همان روايت شواهدى از قرآن مجيد بر اين معانى پنجگانه در عبارات مشروح برمى شمرد.(1)
روشن ترين دليل بر بطلان اين عقيده، همان است كه اميرمؤمنان على(عليه السلام) در خطبه 127 نهج البلاغه بيان فرموده كه: در عصر پيامبر(صلى الله عليه و آله) گنهكاران متعددى بودند كه حدّ شرعى بر آنها جارى مى شد ولى در عين حال، تمام احكام اسلام نسبت به آنها رعايت مى گشت حتى اگر توبه نمى كردند، خواندن نماز ميّت، دفن در مقابر مسلمين، احكام ارث اسلامى و در صورتى كه بعد از اجراى حدّ، زنده بودند سهم بيت المال، ازدواج با خانواده هاى مسلمان و امثال آن، اين سيره مستمره پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله) كه در دورانهاى بعد جريان داشت و تا به امروز در ميان تمام مسلمين جهان جارى است، نشان مى دهد كه مرتكب گناه كبيره هرگز، كافر، به معنى خارج از اسلام نيست؛ نه تنها نمى توان خون او را ريخت بلكه وارد كردن كمترين جراحت بر او ديه دارد.(2)