آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) در تشویق اصحاب برای نبرد با شامیان می فرماید: «كيست كه با سرعت با جهاد به سوى خدا رود، بهشت در سايه نيزه هاست». مقصود حضرت كسانى است كه از روى اراده و عشق به شهادت، گام در میدان نبرد می گذارند. سپس مى فرمايد: «امروز با آزمایش اعمال، مدعيان راستين و دروغين از هم شناخته مى شوند». سپس مى فرمايد: «به خدا سوگند! من به مبارزه با شاميان از آنها به خانه هاشان شايق ترم». در واقع آنان انگيزه اى براى جهاد ندارند و علاقمندند زودتر به خانه هایشان بازگردند ولى من شوق جهاد با دشمنان را در دل دارم.

امام علی(عليه السلام) در فرازی از خطبه 124 نهج البلاغه یارانش را با عباراتى كوتاه و پر معنى تشويق به جهاد با دشمن مى كند:
نخست مى گويد: (كيست كه با سرعت و نشاط با جهاد خود به سوى خدا رود، همچون تشنه كامى كه به آب مى رسد؟!)؛ «مَنِ الرَّائِحُ(1)إلَى اللهِ كَالظَّمْآنِ يَردُ الْمَاءَ». سپس مى افزايد: (بهشت در سايه نيزه هاست)؛ «الْجَنَّةُ تَحْتَ أَطْرَافِ الْعَوَالِي(2)». و در پايان مى فرمايد: (امروز اخبار و اعمال هر كس آزموده مى شود و مدعيان راستين و دروغين از هم شناخته مى شوند)؛ «الْيَوْمَ تُبْلَى الاْخْبَارُ».
جمله «مَنِ الرَّائِحُ إلَى اللهِ...» اشاره به كسانى است كه از روى اراده و علاقه و عشق به سوى شهادت، گام برمى دارند همچون عشق و علاقه تشنگان به آب زلال و گوارا. شبيه همين معنا را امام(عليه السلام) در وصاياى قبل از شهادت و بعد از ضربت خوردنش بيان فرموده، مى فرمايد: «وَ مَا كُنْتُ إلاّ كَقَارِب وَرَدَ وَطَالِب وَجَدَ»(3)؛ (من نسبت به شهادت، همچون طالب آبى هستم كه به چشمه آب مى رسد و جوينده اى هستم كه گم شده خودرا پيدا كرده است).
وجمله «الْيَوْمَ تُبْلَى الاْخْبَارُ» در واقع برگرفته از آيه 31 سوره محمّد (صلى الله عليه وآله) است كه مى فرمايد: «وَ لَنَبْلُونَّكُمْ حَتّى نَعْلَمَ الْمُجاهِدِيْنَ مِنْكُمْ وَ الصّابِرِيْنَ وَ نَبْلُوا أَخْبَارَكُمْ»؛ (به يقين ما همه شما را آزمايش مى كنيم تا معلوم شود، مجاهدين واقعى و صابران از ميان شما كيانند و اخبار شما را بيازماييم). تعبير به «اخبار» يا به معنى «اعمال» است يا به معنى «سخنان و ادّعاها» كه همگى در ميدان جهاد به آزمون گذاشته مى شوند.
جمله «الْجَنَّةُ تَحْتَ أَطْرَافِ الْعَوَالِي»؛ شبيه چيزى است كه پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) در ميدان جنگ «احد» فرمود: «الْجَنَّةُ تَحْتَ ظِلالِ السُّيُوفِ»؛ (بهشت در سايه شمشيرهاست).
جالب اين كه يكى از «طايفه انصار» كه اين سخن را از پيامبر(صلى الله عليه وآله) شنيد در حالى كه چند خرما به دست داشت و مشغول خوردن آن براى نيرو گرفتن بود گفت: به به، ميان من و بهشت جز اين چند خرما نيست، سپس باقى مانده خرماها را افكند و غلاف شمشيرش را شكست و به لشكر قريش حمله كرد آن قدر جنگيد تا كشته شد.(4)
و در آخرين جمله اين فراز براى تشويق يارانش به جهاد مى فرمايد: (به خدا سوگند! من به مبارزه با آنها [شاميان] از آنها به خانه هایشان شايق ترم!)؛ «وَ اللهِ لاَنَا أَشْوَقُ إلَى لِقَائِهِمْ مِنْهُمْ إلَى دِيَارِهِمْ».
اشاره به اين كه آنها انگيزه اى براى جهاد ندارند و علاقه دارند هر چه زودتر به خانه هایشان باز گردند ولى من شوق جهاد با دشمنان حق و عدالت در دل دارم، يعنى شما نيز عاشقانه به ميدان جهاد بياييد و بدانيد در برابر دشمنان بى انگيزه پيروزى با شماست.(5)