آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) با سرزنش هایی توام با استدلال خطاب به دنیاپرستان می فرماید: «هرگز محروم شدن از مقدار زيادى از آخرت، شما را غمگين نمى كند، اما از دست رفتن مقدار ناچيزى از متاع دنيا شما را پريشان می سازد، گويى اين جا سراى اقامت هميشگى شماست و متاع دنيا هميشه براى شما باقى مى ماند». اين تفاوت، از دو چيز سرچشمه مى گيرد: يا ايمانها نسبت به آخرت ضعيف است و آن را حلواى نسيه مى دانند، و يا على رغم ايمان به آخرت، آن قدر هوا و هوسها بر آنها چيره شده كه جز لذّات زودگذر و گاه موهوم و خيالى را نمى بينند.

امام علی(عليه السلام) در بخشی از خطبه 113 نهج البلاغه، دنياپرستان را مخاطب قرار داده و با سرزنشها و ملامتهاى توأم با استدلال، براى بيدار ساختن آنها كوشش مى كند، مى فرمايد: (شما را چه شده كه با تحصيل مقدار كمى از دنيا مسرور و خوشحال مى شويد؛ ولى هرگز محروم شدن از مقدار زيادى از آخرت، شما را غمگين نمى كند. از دست رفتن مقدار ناچيزى از متاع دنيا شما را سخت پريشان مى سازد؛ به گونه اى كه آثار آن در چهره هايتان نمايان مى شود و به خاطر آنچه از دست داده ايد بى تابى مى كنيد، گويى اين جا سراى اقامت هميشگى شماست و متاع دنيا هميشه براى شما باقى مى ماند)؛ «مَا بَالُكُمْ تَفْرَحُونَ بِالْيَسِيرِ مِنَ الدُّنْيَا تُدْرِكُونَهُ، وَ لا يَحْزُنُكُمُ الْكَثِيرُ مِنَ الآخِرَةِ تُحْرَمُونَهُ! وَ يُقلِقُكُمُ الْيَسِيرُ مِنَ الدُّنْيَا يَفُوتُكُمْ، حَتَّى يَتَبَيَّنَ ذِلكَ فِي وُجُوهِكُمْ، وَ قِلَّةِ صَبْرِكُمْ عَمَّا زُوِيَ(1)مِنْهَا عَنْكُمْ! كَأَنَّهَا دَارُ مُقَامِكُمْ، و كَأَنَّ مَتَاعَهَا بَاق عَلَيْكُمْ». آرى! چنين است حال بسيارى از مردم دنيا كه از دست رفتن امور معنوى سبب پريشانى آنها نمى شود، ولى كمترين ضرر مادى آنها را سخت پريشان مى سازد؛ مثلاً اگر روزهاى متوالى نماز صبح آنها قضا شود، هيچ مايه نگرانى آنها نيست يا اگر سالها از فيض عبادتهاى شبانه محروم بمانند غمى ندارند ولى گاهى چند ریال زيان، آنها را برآشفته مى كند و بر سر اطرافيان خود فرياد مى كشند كه چرا چنين شده است؟
اين تفاوت آشكار و شرم آور، از دو چيز سرچشمه مى گيرد: يا ايمانها نسبت به آخرت و وعده هاى الهى ضعيف است و آن را حلواى نسيه مى دانند كه به خاطر آن چشم از سركه نقد نمى پوشند، و يا على رغم ايمانشان به آخرت، آن قدر هوا و هوسها بر قلب و روح آنها چيره شده و غفلتِ آنها را فراهم آورده كه جز متاع دنيا و لذّات زودگذر و گاه موهوم و خيالى را، نمى بينند.(2)