آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

بعضی از غمها در دل اولياء الهى نيست؛ مثل اندوهی که از ميل و رغبت به دنيا حاصل می شود و یا غمی که بابت استجابت هواها و خواسته هاى شهوانى و اميال نفسانى بر انسان مستولی می گردد. چراکه همين تقوى و عاقبت‌ انديشىِ آنهاست كه مانع از غرق شدنشان در گرداب شهوات مي شود.

سرچشمه هاى برخی از غم ها كه در دل اولياء الهى نيست از این جمله است:
1. ميل به دنيا؛ در روايتى از امام صادق(عليه السلام) رسيده: «اَلرَّغبَةُ فِى الدُّنيَا تُورِثُ الغَمّ وَ الحُزنَ»(1)؛ (ميل به دنيا و دنياپرستى و به ارث گذارنده غم و اندوه است). اين غمى است كه در دل پرهيزكاران رسوخ نمى كند. مردى بود كه وقتى در كسب خود متضرّر مى شد، شب به دور خانه گشته و گريه مى كرد. واى به اين تعلّق دنيا كه موجب عدم آرامش قلب و خاطر است. امام صادق(عليه السلام) مى فرمايند: «وَ الزُّهدُ فِى الدُّنيَا رَاحَةُ القَلبِ وَ البَدَنِ»؛ (بى اعتنايى و كناره گيرى از دنيا مايه راحتى قلب و روح و راحتى بدن و جسم است). در كلمات قصار مولى على(عليه السلام) هم آمده: «مَن اَصبَحَ عَلَى الدُّنيَا حَزِيناً فَقَد أَصْبَحَ لِقَضَاءِ اللهِ سَاَخطَأُ... وَ مَنّ لَهِجَ قَلْبُهُ بِحُبِّ الدُّنيا اِلتَاطَ قَلْبُهُ مِنهَا بِثَلَاثٍ: هَمٍ‏ لَايُغِبُّهُ‏ وَ حِرْصٍ‏ لَايَتْرُكُهُ‏ وَ أَمَلٍ‏ لَايُدْرِكُه‏»(2)؛ (كسى كه براى [به دست نياوردن كالاى] دنيا اندوهگين شود به قضاء و قدر خدا خشمگين گشته است [؛ زيرا راضى نبودن به نصيب و بهره دنيا در حكم راضى نبودن به آن چيزى است كه خداوند مقدّر كرده است]... و كسى كه قلب و دلش به دوستى دنيا شيفته گردد، دلبسته شود از دنيا به سه چيز: اندوهى كه از او جدا نگردد [؛ زيرا اگر نيابد اندوهگين باشد و اگر يافت براى افزونى و نگهدارى اندوه خورد] و حرصى كه دست از او برنداشته و او را رها نمى كند و اميد و آرزويى كه هرگز آن را درك نمى كند).
2. جواب مثبت دادن به خواسته هاى شهوانى و اميال نفسانى؛ در روايتى از رسول اكرم(صلى الله عليه وآله) آمده: «رُبَّ شَهوَةٍ سَاعَةً تُورِثُ حُزناً طَوِيلاً»(3)؛ (چه بسا لحظه اى شهوت رانى موجب غم و اندوه طويلى شود). اين غم هرگز راهى به دل متقيان ندارد؛ زيرا تقوى و دورنگرى و عاقبت انديشىِ آنها، مانع از غرق شدن در گرداب شهوات است.(4)