آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

بین «ربا» و «مضاربه» که در اسلام مشروع شمرده شده است دو فرق اساسی وجود دارد؛ اول اینکه در مضاربه احتمال سود و زیان برای هر دو طرف هست؛ يعنى سرمايه گذار و كارگزار هر دو در سود و زيان سهيم هستند، در حالی که در ربا تمام زیان ها متوجه وام گیرنده و تمام سود برای رباخوار است. دوم اینکه مضاربه كارى معقول و منطقى است؛ زیرا در طريق خدمت به جامعه قرار مى گيرد و در كارهاى توليدى و صنعتى و زراعى و امثال آن استفاده می شود، در حالى كه در «ربا» رباخوار فقط به فکر منافع شخصی اش است.

ممکن است گفته شود یکی از دلایل تحریم ربا، سود باد آورده و بدون زحمت است که به دست رباخوار می آید درحالیکه بعضى از كارهاى مشروع در اسلام، مثل «مضاربه» نيز مانند ربا درآمدى بدون دليل است؛ چون سرمايه گذار هيچ زحمتى نمى كشد و فقط با استفاده از سرمايه خود سود مى برد، همانند رباخواران كه زحمتى متحمل نمى شوند و پيوسته سود مى برند.
در جواب این شبهه باید گفت: اگر سرمايه مورد استفاده در مضاربه مشروع باشد و در راه مشروع نيز بكار گرفته شود و طبق قرارداد مضاربه معامله و تجارت انجام گيرد، فرق روشنى با ربا دارد؛ زیرا اولا: در مضاربه، احتمال سود و زيان هر دو طرف هست؛ يعنى سرمايه گذار و كارگزار (عامل) هر دو در سود و زيان سهيم هستند. در حالى كه در ربا تمام زيان ها متوجّه وام گيرنده و تمام سود از آن رباخوار است.
 ثانياً: مضاربه كارى معقول و منطقى است؛ زیرا در طريق خدمت به جامعه قرار مى گيرد و در كارهاى توليدى و صنعتى و زراعى و امثال آن استفاده می شود، در حالى كه رباخوار فقط به فکر منافع شخصی اش است. بنابراين مقايسه اين دو با هم به هیچ وجه صحيح نيست.(1)