آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

معصومان(ع) داراى دو نوع شايستگى هستند، شايستگى ذاتى و شايستگى اكتسابى از طريق اعمال خويش و ملكات درونى؛ و از مجموعه اين دو شايستگى كه حداقل يكى از آن جنبه اختيارى دارد آن مقام والا حاصل مى شود. به تعبير ديگر اراده الهى، زمينه هاى غیبی و غیر مادی توفيق را براى وصول به اين مقام والا فراهم مى سازد ولی بهره گيرى از اين توفيق به اراده خود آنان بستگى دارد.

در جواب این سوال به طور خلاصه بايد گفت: معصومان داراى دو نوع شايستگى هستند، شايستگى ذاتى و موهبتى و شايستگى اكتسابى از طريق اعمال خويش و ملكات درونى؛ و از مجموعه اين دو شايستگى كه حداقل يكى از آن جنبه اختيارى دارد آن مقام والا حاصل مى شود.
 به تعبير ديگر اراده الهى، زمينه هاى غیبی و غیر مادی توفيق را براى وصول به اين مقام والا فراهم مى سازد؛ ولی بهره گيرى از اين توفيق به اراده خود آنان بستگى دارد. (دقّت كنيد)
 اصولا ترك كردن گناه براى معصومین محال عادى است نه محال عقلى؛ فى المثل، محال عادى است كه يك شخص عالم و با ايمان شراب را با خود به مسجد ببرد و در صف جماعت بنوشد ولى مسلماً اين امر يك محال عقلى نيست و با اختيارى بودن اين كار منافات ندارد. يا در مثال ديگر يك آدم عاقل هرگز لخت مادر زاد در كوچه و خيابان ظاهر نمى شود، انجام اين كار براى او محال نيست، بلكه سطح فكر و معرفت او اجازه نمى دهد چنين كارى را انجام دهد با اينكه فعل و ترك آن در اختيار او است.
 انجام گناهان براى پيامبران و امامان(علیهم السلام) همين گونه است. درست است كه معصوم بودن از امدادهاى الهى است ولى امدادهاى الهى نيز بى حساب نيست، همانگونه كه قرآن درباره ابراهيم خليل(عليه السلام) مى فرمايد: تا از عهده امتحانات مهم الهي برنيامد به مقام والاي امامت و پيشوایي خلق نرسيد؛ «وَ إِذِ ابْتَلي‏ إِبْراهيمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّي جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً ...».(1)،(2)