معصومان(ع) داراى دو نوع شايستگى هستند، شايستگى ذاتى و شايستگى اكتسابى از طريق اعمال خويش و ملكات درونى؛ و از مجموعه اين دو شايستگى كه حداقل يكى از آن جنبه اختيارى دارد آن مقام والا حاصل مى شود. به تعبير ديگر اراده الهى، زمينه هاى غیبی و غیر مادی توفيق را براى وصول به اين مقام والا فراهم مى سازد ولی بهره گيرى از اين توفيق به اراده خود آنان بستگى دارد.

طبق آیه ابتلاء: «و اذ ابتلى ابراهیم ربه بکَلمات فأتمّهنّ قال انى جاعلک للنَّاس اماما» (سوره بقره، آیه 124)، مقام امامت از مقام نبوّت و رسالت برتر است؛ زیرا این مقام بعد از ابتلائات وامتحانات بسیار به حضرت ابراهیم(ع) داده شده است؛ در حالی که مقام نبوت و رسالت را داشت.