آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

قرآن، انسان را به وضو گرفتن امر کرده است و حكمت آن را در طهارت از هر پليدي و رجز قرار داده است. وضوگيرنده، با وضوي خويش، خود را از نجاست و كثافت مربوط به روح پاك مي كند. مراد از اين نجاست، نجاست و قذارت باطني است، اگر چه به صورت ظاهري پاك باشد؛ چون ديدن هر چه غير خداست و اعتماد به هر چه غير اوست، شرك باطني و مخالف توحيد خالص است. پس كسي كه وضو مي گيرد، مي خواهد از اين پليدي و رجس درون پاك شود تا موحّد مخلص براي مناجات با خدا گردد.

اگر خداوند در قرآن، انسان را به وضو گرفتن امر کرده است حكمت آن در طهارت از هر پليدي و رجزي است كه انسان را آلوده مي ‏سازد. وضوگيرنده، با وضوي خويش خود را از نجاست و كثافت مربوط به روح پاك مي كند. قرآن كريم فرمود: «إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظيمٌ»(1) يا: «إِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ»(2) يا: «وَ ما يُؤْمِنُ أَکْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلاَّ وَ هُمْ مُشْرِکُونَ»(3) مراد از اين نجاست در آيات مذكور، نجاست و قذارت باطني است. اگر چه به صورت ظاهري پاك باشند؛ چون رؤيت و ديدن هر چه غير خداست و اعتماد به هر چه غير اوست و اقوال و افعال و حالات را به غير او نسبت دادن، شرك باطني و مخالف توحيد خالص است. پس كسي كه وضو مي گيرد، مي خواهد از اين پليدي و رجس درون پاك شود تا موحّد مخلص براي مناجات با خدا گردد. چرا که اين متطهّر و پاكيزه، هيچ چيز او را نجس نمي كند، کما این که فرموده اند: «الْمُؤْمِنَ لَايُنَجِّسُهُ شَيْ‏ء».(4)
در روايتي از امام باقر(عليه ‏السلام) آمده و از بعضي اخبار نيز استفاده مي شود كه دروغ گفتن يا ظلم كردن يا سرودن اشعار باطل و لهوي وضو را نقض مي كند.(5) اين نكته لطيف يكي از حكمتهاي باطني وضو است. اگر براي كسي ثابت شد كه انسان موجودي ابدي است و نيز ثابت شد كه مي‏تواند به مقام بالاتر نايل شود، همه كوشش و تلاش را در اين راه صرف مي كند كه چگونه به آن مقام برسد. هر كدام از دستورات ديني ما، از طهارت تا تولي و تبري، روحي دارند و بدني. جهاد نيز چنين است و نياز به بحث مستقلي دارد تا روشن شود كه راز جنگ كردن و فلسفه مبارزه با دشمن چيست؟ و آن روحي كه رزمنده را به مقام والاي شهادت مي رساند، كدام است؟ اين راه را قرآن كريم از طهارت شروع كرده تا ما را به اسرار بقيّه عبادات آشنا كند؛ زيرا مثلًا هدف جهاد تنها حفظ آب و خاك نيست؛ بلكه آنچه مهم است رسيدن به حكمتها و باطن عبادات است.
در آيات سوره مائده فرمود: تيمم بگيريد، دست خاك ‏آلود را به صورت بكشيد تا پاك شويد. معلوم مي شود كه هر عبادتي را كه خداوند متعال دستور داده، بر اين مبنا بوده است كه انسان تنها بنده او شود و از بندگي ديگران برهد. هيچ دشمني بدتر از دشمن دروني و هيچ آلودگي بدتر از پليدي نفس نيست.(6) لذا تمام اين عبادتها براي آن است كه انسان از راه هاي مختلف، از اين غرور و خودخواهي رهايي يابد. همه دستورات براي تطهير است. انسان نماز مي‏خواند براي آنكه طاهر شود، روزه مي گيرد براي آنكه طاهر شود، جنگ مي كند تا زمينه را براي طاهر شدن آماده كند.(7)