آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

حج تمتّع در قرآن آمده و پیامبر(ص) به آن دستور داده اند، اما در کتابهای تاریخی و حدیثی فراوانی نقل شده که خلیفه دوم بعد از پیامبر و برخلاف قول و نظر صریح او از فریضه حج تمتع نهی کرد. ابن عمر و ابن عباس از کسانی بودند که این نهی را بدعت دانسته اند.

از ابورجاء نقل شده است: عمران بن حصین گفته: آیه حجّ تمتّع در قرآن نازل شد و به دنبال آن پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) به ما دستور داد به آن عمل کنیم، و پس از آن نه آیه اى براى نسخ آن نازل گردید و نه پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) تا زمانى که از دنیا رفت از آن نهى کرد، بلکه شخصى به دلخواه خود درباره آن رأیى صادر کرد(1).
ابن کثیر در «تفسیر»(2) خود به نقل از بخارى مى گوید: این مطلبى را که بخارى در این جا سربسته گفته، در جاى دیگر صریحاً گفته شده که عمر مردم را از حجّ تمتّع منع کرده است .
و قسطلانى در «إرشاد»(3) مى گوید : او (عمر) بود که از آن نهى کرد .
همچنین از ابوموسى نقل شده است : وى به حلال بودن حجّ تمتّع فتوا مى داد. مردى به او گفت: مواظب برخى از فتواهایت باش; زیرا خبر ندارى که پس از تو امیرالمؤمنین درباره مراسم حجّ چه تغییرى پدید آورده است. ابوموسى مى گوید : تا این که من با عمر ملاقات کرده از او درباره این مسأله پرسیدم. او پاسخ داد : من مى دانم که پیامبر و یارانش حجّ تمتّع به جا مى آورده اند ولى من دوست ندارم مردم در منطقه اراک نزدیکى کرده و در حالى که قطرات آب غسل از سر و صورت آنها مى چکد براى انجام اعمال حجّ به راه افتند(4) .
و نیز از سالم نقل شده است: من با ابن عمر در مسجد نشسته بودم که مردى از اهل شام وارد شد و از حجّ تمتّع پرسید . ابن عمر گفت: «حسنٌ جمیل» [نیکو و زیباست] . مرد شامى گفت : پدرت از آن نهى مى کرد! ابن عمر گفت: «ویلک! فإن کان أبی نهى عنها وقد فعله رسول الله(صلى الله علیه وآله) وأمر به أفبقول أبی آخذ أم بأمر رسول الله(صلى الله علیه وآله)؟! قم عنّی»(5)؛ (واى بر تو اگر پدرم از آن نهى کرده امّا پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله)خود آن را انجام و بدان فرمان داده است، آیا به فرمان پدرم عمل کنم یا به فرمان پیامبر؟! برخیز از من دور شو.)
و از ابن عبّاس نقل شده است: وى به کسى که با او درباره حجّ تمتّع با استدلال به عمل ابوبکر و عمر بحث و مجادله مى کرد گفت: «یوشک أن ینزل علیکم حجارة من السماء؛ أقول : قال رسول الله(صلى الله علیه وآله) ، وتقولون : قال أبو بکر وعمر»(6)؛ ( نزدیک است که از آسمان بر سر شما سنگ ببارد؛ من مى گویم : پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) چنین فرموده است ، شما مى گویید : ابوبکر و عمر چنان گفته اند).(7)