آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در برخى از احادیث دوازده خلیفه آمده؛ بعد از آن که پیامبر(ص) به امامان و خلفاى بعد از خود اشاره کردند گروهى با ضجه زدن و همهمه کردن جلسه را بر هم زده و سخنان پیامبر را نا مفهوم گذاشتند که مردم نفهمند پیامبر چه می گوید. هدف آنان این بود که نگذارند مطلبى از پیامبر در باره خلافت به میان آید تا همه نقشه هاى آن ها بر هم بریزد. آنان احتمال زیاد مى دادند که پیامبر در ملأ عام سخن از جانشینى خود بگوید، لذا در مجلس پیامبر در دسته هاى مختلف مترصّد بودند تا نگذارند پیامبر به هدف خود برسد.

در برخى از احادیث دوازده خلیفه عباراتى آمده است از قبیل اینکه: بعد از سخن پیامبر(صلى الله علیه وآله) مردم «ضجه زدند»، «هیاهو کردند» و شروع کردند به بلند شدن و نشستن و...! در ابتدا به برخى از روایات[که این ماجرا را ذکر کرده اند] اشاره مى کنیم:
احمد بن حنبل از جابر بن سمره نقل کرده که: «خَطَبَنا رَسُولُ اللّهِ(صلى الله علیه وآله) فَقالَ: اِنَّ هذَا الدّینَ لا یَزالُ عَزیزاً اِلى اِثْنَى عَشَر خَلیفةً، قال: ثُمَّ تَکَلَّمَ بِکَلِمِة لَمْ اَفْهَمْها وَ ضَجَّ النّاسُ، فَقُلْتَ لِأَبى: ما قالَ؟ قالَ: کُلُّهُمْ مِنْ قُرَیش.»(1)؛ (رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در خطبه اى که براى ما ایراد کرد فرمود: این دین دائماً نفوذ ناپذیر است تا دوازده خلیفه بیاید، آنگاه سخنى فرمود که من نفهمیدم و مردم با صداى بلند ضجّه زدند، به پدرم گفتم: حضرت چه فرمود؟ گفت: حضرت فرمود: «همگى از قریش اند»).
همچنین از جابر بن سمره نفل کرده که رسول خدا(صلى الله علیه وآله) براى ما در عرفات و بنا بر نقلى دیگر در منى خطبه اى خواند و فرمود: «لَنْ یَزالُ هذا الأمر عَزیزاً ظاهِراً حتّى یَمْلِکُ اِثْنا عَشَر، کُلُّهُم. ثُمَّ لَغَطَ الْقوم وَ تکلَّمُو فَلَمْ اَفْهَم قَولُهُ بَعْدَ (کُلُّهمْ) فَقُلْتُ لِأبى: یا اَبَتاه! مابَعْدَ کُلُّهُم؟ قالَ: کُلُّهُم مِنْ قُرَیش».(2)؛ (همیشه این امر نفوذ ناپذیر و غالب است تا آنکه دوازده نفر حاکم شوند، کلّهم ...؛ مردم در این هنگام سرو صدا کرده و هیاهو نمودند لذا نفهمیدم که بعد از «کلّهم» چه فرمود. از پدرم پرسیدم که پیامبر چه فرمود؟ گفت: «همگى از قریش اند»).
و نیز در روایتى دیگر از جابر بن سمره نقل مى کند که پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: «لا یَزالُ هذَا الدّینُ عَزیزاً منیعاً یُنْصَروُنَ عَلى مَنْ ناواهُمْ عَلَیهِ اِلى اِثْنَىْ عَشَرَ خَلیفَةً، قال: فَجَعَل النّاسُ یَقُومُونَ وَ یَقْعُدُونَ».(3)؛ (این دین دائماً نفوذ ناپذیر و پا بر جاست و اهل دین بر مخالفان پیروز هستند تا دوازده خلیفه بیاید؛ جابر گفت: آنگاه مردم شروع کردند به بلند شدن و نشستن).
همان گونه که در روایات مشاهده نمودیم، بعد از آن که پیامبر(صلى الله علیه وآله) به امامان و خلفاى بعد از خود اشاره اى کردند گروهى جلسه را بر هم زده و سخنان پیامبر را نا مفهوم گذاشتند و به تعبیر جابر بن سمره سوائى: من نفهمیدم که پیامبر چه گفت، چرا چنین کردند، چرا برخى سر و صدا کردند؟ چرا برخى ضجّه زدند و برخى بلند شدند و نشستند؟
با اندک تأملى در جوانب قضیه پى به اصل ماجرا و هدف آنان از این کار مى بریم، گروهى از قریش که از قبل براى به انحراف کشاندن خلافت به نفع خود نقشه ها داشتند در صدد بودند که نگذارند مطلبى از پیامبر در این باره به میان آید تا همه برنامه هاى آن ها بر هم بریزد. آنان مى دانستند که پایان عمر پیامبر نزدیک است و این آخرین حجّ پیامبر(صلى الله علیه وآله) به نام حجّة الوداع است، آنان احتمال زیاد مى دادند که پیامبر در ملأ عام سخن از جانشینى خود بگوید، لذا در مجلس پیامبر در دسته هاى مختلف مترصّد بودند تا نگذارند پیامبر به هدف عالى خود برسد، و آن ها را از خلافت محروم کند، و لذا تا سخن پیامبر که مربوط به امارت و خلافت و امامت بعد از خود است را شنیدند هر گروهى با طرفند خاصى جلسه را بر هم زدند تا کسى نفهمد که پیامبر چه فرمود. لذاست که جابر بن سمره مى گوید: از پدرم که نزدیک بود سؤال کردم که پیامبر بعد از ذکر دوازده خلیفه چه فرمود؟ او گفت که پیامبر فرمود: «همه آن ها از قریشند».[برخی احتمال می دهند که واقعیت گفته پیامبر(صلى الله علیه وآله) «همه آن ها از بنى هاشم اند» بوده و این که همه از قریشند را همان ها که مجلس را بر هم زدند در آن هیاهو شایع کردند، کما اینکه در برخی روایات هم این گونه بیان شده؛ از جمله:] بنا بر نقل قندوزى حنفى، پیامبر فرمود: «همه آن ها از بنى هاشم اند».
ولى [با وجود این نیرنگ ها] خوشبختانه عمل پیامبر(صلی الله علیه و آله) که على(علیه السلام) را با دست در روز غدیر خم بلند کرد، نقشه آن ها را نقش بر آب کرد.(4)