آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

 حضرت علی(ع) دو مساله را به عنوان بیمناک ترین معضلاتی که بشر را از سعادت بازمی دارد معرفی می کند. اول هوس پرستی و تسلیم در برابر خواسته های نفس که انسان را از پیمودن مسیر حق بازمی دارد و دوم آرزوهای بلند که آخرت را از یاد انسان می برد. آیات زیادی از قرآن نیز پیروی از هوای نفس را نکوهش و از آن نهی می کند و بهشت را سزاوار کسانی می داند که با خواسته های نفس خویش مخالفت کرده اند.

امام علی(ع) در پایان خطبه28 نهج البلاغه مى فرماید:( ترسناک ترین چیزى را که بر شما از آن بیمناکم دو چیز است: هواپرستى و آرزوهاى دراز) ؛«وَ إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخافُ عَلَیْکُمُ اثْنَتانِ: اتِّبَاعُ الْهَوَى، وَ طُولُ الاَْمَلِ».(1)
همین معنا، در خطبه 42 با توضیح بیشترى ـ به خاطر اهمیّت فوق العاده اى که دارد ـ آمده است، مى فرماید: «أَیّها الناسُ! وَ إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخافُ عَلَیْکُمُ اثْنانِ: اتِّبَاعُ الْهَوَى وَ طُولُ الاَْمَلِ. فَأمّا اتِّباعُ الْهَوى فَیَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ، وَ أمَّا طُولُ الأَمَلِ فَیُنْسِى الاْخِرَةَ»؛ (اى مردم! بدانید که ترسناکترین چیزى که از آن بر شما خائفم، دو چیز است: پیروى از هوا و هوس و آرزوهاى طولانى. پیروى از هوا و هوس، انسان را از حق باز مى دارد و آرزوهاى طولانى آخرت را به دست فراموشى مى سپارد).
هشدارى را که در خطبه های نهج البلاغه، درباره خطرات عظیم هواپرستى و آرزوهاى دراز داده شده، باید بسیار جدّى گرفت؛ چرا که نقطه اصلى درد و خطر همین جا است.
هواپرستى، بزرگترین مانع راه سعادت انسان است. تسلیم بى قید و شرط در برابر شهوات و خواسته هاى نفس، مهمترین دشمن سعادت بشر است.
قرآن، حتّى نسبت به این موضوع به پیامبران نیز هشدار مى دهد، از جمله در مورد حضرت داوود مى گوید که ما به داوود گفتیم: «وَ لاتَتَّبِعِ الْهَوى فَیُضِلَّکَ عَنْ سَبیلِ اللهِ»؛ (از هواى نفس، پیروى نکن! که تو را از طریق حقْ گمراه مى سازد).(2)
در جاى دیگر، از هواى نفس، به عنوان یک بت خطرناک، یاد مى کند و مى فرماید: «أفَرَأیْتَ مَنِ اتَّخَذ إلهَهُ هَواهُ وَ أَضَلَّهُ اللهُ عَلى عِلْم وَ خَتَمَ عَلَى سَمْعِهِ وَ قَلْبِهِ وَ جَعَلَ عَلَى بَصَرِهِ غِشاوَةً فَمَنْ یَهْدیهِ مِنْ بَعْدِ اللهِ أفَلا تَذَکَّرُونَ»؛ (آیا دیدید آن کس را که معبودش را هواى نفس خویش قرار داده؟ و خداوند او را با علم (به این که شایسته هدایت نیست)، گمراه ساخته و بر گوش و قلبش مُهر نهاده و بر چشمش پرده افکنده، با این حال چه کسى مى تواند غیر از خدا، او را (در سایه توبه و بازگشت) هدایت کند، آیا متذکّر نمى شوید؟)(3)
براستى که هواپرستى، چشم و گوش را کور و کر مى کند و بر عقل و فکر انسان، مُهر مى زند و او را از تشخیص بدیهى ترین مسائل زندگى، محروم مى سازد! چه خطرى از این برتر و بالاتر است؟!
به همین دلیل، قرآن بهشت را تنها از آن کسانى مى شمرد که از مخالفت خداوند خائف و در برابر هواى نفس ایستادگى به خرج دهند: «وَ أَمّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِىَ الْمَأْوى».(4)، (5)