از آيات قرآن استفاده مى شود كه هواپرستى يكى از عوامل بت پرستى بوده است؛ چنانكه در داستان سامرى مى خوانيم: هنگامى كه موسى(ع) از او سؤال كرد چرا اين كار را كردى؟ او در پاسخ گفت: «وَكَذَلِكَ سَوَّلَتْ لِي نَفْسِى»؛ (و اين كارى بود كه [هواى] نفس من در نظرم جلوه داد).

 حضرت علی(ع) دو مساله را به عنوان بیمناک ترین معضلاتی که بشر را از سعادت بازمی دارد معرفی می کند. اول هوس پرستی و تسلیم در برابر خواسته های نفس که انسان را از پیمودن مسیر حق بازمی دارد و دوم آرزوهای بلند که آخرت را از یاد انسان می برد. آیات زیادی از قرآن نیز پیروی از هوای نفس را نکوهش و از آن نهی می کند و بهشت را سزاوار کسانی می داند که با خواسته های نفس خویش مخالفت کرده اند.

مطالعات پى گیر و مستمر، ارتباط مداوم با علماى صالح، تهذیب نفس، پرهیز از گناه، مخصوصاً غذاى حرام و یاد خدا از عوامل شرح صدر است.  برعکس، جهل، گناه، لجاجت، مراء، همنشینى با بدان، دنیاپرستى و هواپرستى باعث قساوت قلب مى شود، و این که قرآن در آیه 125 سوره «انعام» مى گوید: آن کس را که خدا بخواهد هدایت کند، شرح صدر مى دهد، یا اگر خدا بخواهد گمراه سازد، ضیق صدر مى دهد، این «خواستن» و «نخواستن» سرچشمه هاى آن از خود ما شروع مى شود و در روایات به برخی از این عوامل اشاره شده است.