پاسخ اجمالی:
امام علی(ع) در خطبه 23 نهج البلاغه، اشاره به اخلاص نیّت کرده و مى فرماید: «اعمال خود را از ریا و سُمعه، پاک کنید! چرا که هر کس، کارى براى غیر خدا انجام دهد، خداوند، او را به همان کس واگذارد». این مضمون در حدیث قدسى معروفى که از پیامبر اکرم(ص) نقل شده نیز آمده است.
پاسخ تفصیلی:
امام علی(علیه السلام) در خطبه 23 نهج البلاغه، اشاره به اخلاص نیّت کرده و مى فرماید: (اعمال خود را از ریا و سُمعه، پاک کنید! چرا که هر کس، کارى براى غیر خدا انجام دهد، خداوند، او را به همان کس واگذارد)؛ «وَ اعْمَلُوا فی غَیْرِ ریاء وَ لاسُمْعَة، فإنَّهُ مَنْ یَعْمَلْ لِغَیْرِ اللهِ یَکِلْهُ اللهُ لِمَنْ عَمِلَ لَهُ».
تنها، ترس از خدا و ترس گناه، کافى نیست؛ بلکه اَعمال صالحى باید داشت که خالى از هر گونه ریا و سُمعه باشد. ریا، به معناى خودنمایى کردن و اَعمال نیک خویش را به رخ دیگران کشیدن و براى جلب توجه این و آن کار کردن، است. و سُمعه، آن است که عملى را به خاطر خدا انجام داده، ولى سعى مى کند که آن را به گوش دیگران برساند و از این طریق، جلب توجه آنها کند و اگر خودش، این کار را نکند باز خوشحال مى شود که دیگران بشنوند و از او تعریف و تمجید کنند.
معروفِ میان دانشمندان، این است که سُمعه، موجب بطلان عمل نمى شود، ولى به هر حال، از نظر اخلاقى، باعث انحطاط روحى انسان، و چه بسا، باعث بر باد رفتن ثواب و پاداش عمل است.
امام(علیه السلام) در این عبارت، براى نفى ریا و سُمعه و نهى از آن، به دلیل لطیفى توسّل جسته، مى فرماید که خداوند، تنها عملى را مى پسندد که خالص باشد و فقط براى ذات پاک او انجام گیرد و اگر غیر خدا را در آن شریک کند، خداوند او را به سراغ همان شریک مى فرستد تا پاداش عملش را از او گیرد و بدیهى است او هم قادر بر پاداش نیست.
این مضمون حدیث قدسى معروفى است که از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) نقل شده که خداوند متعال مى فرماید: «أَنَا خَیرُ شریک وَ مَنْ أشْرَکَ مَعی شَریکاً فی عَمَلِهِ، فَهُوَ لِشَریکی دُونی لاَِنّی لاأَقْبَلُ إلاّ مَا خَلَصَ لی»(1)؛ (من، بهترین شریکم، هر کس که در عملش، دیگرى را با من شریک کند، آن عمل را، به شریکم وامى گذارم؛ چرا که من، جز عمل خالص نمى پذیرم).
در روایات مى خوانیم که در روز قیامت (که اسرار درون آشکار مى گردد) ریاکاران را مخاطب قرار داده و به آنها گفته مى شود: «یا کافرُ! یا فاجرُ! یا غادرُ! یا خاسرُ! حَبَطَ عَمَلُکَ و بَطَلَ أجْرُکَ، فلا خَلاصَ لَکَ الْیومَ»؛ (اى کافر! اى فاسق! اى پیمان شکن! اى زیانکار! عمل تو باطل شد و اجر تو بر باد رفت و امروز، راه نجاتى براى تو نیست). (2)، (3)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.