آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در بسیاری از آیات قرآن، وجود خدا و کلام او و گام نهادن در طریق او به نور تشبیه شده و مفرد هم آمده و نشان می دهد کلام خدا و ایمان به خدا و راه او، همه یک حقیقتند بر خلاف ظلمات که جمع آمده است. وجه این تشبیه این است که نور که لطیف ترین موجود جهان ماده است سرچشمه همه مواهب مادی می باشد.

با توجه به این که نور لطیف ترین موجود جهان مادّه است و سرعت سیر آن، بالاترین سرعت ها و برکات و آثار آن، در جهان مادّه بیش از هر چیز دیگر است، به طورى که مى توان گفت: سرچشمه همه مواهب و برکات مادّى نور است روشن مى شود که تشبیه ایمان و گام نهادن در راه خدا به آن تا چه اندازه پر معنى است.
نور مایه جمعیت، و ظلمت عامل پراکنده گى است، نور نشانه زندگى و ظلمت نشانه مرگ است.
به همین دلیل در قرآن مجید امور بسیار پر ارزش به نور تشبیه شده است.
از جمله، عمل صالح: (این در همان روزى است که مردان و زنان با ایمان را مى نگرى که نورشان در پیش رو و در سمت راستشان، به سرعت حرکت مى کند)؛ «یَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِناتِ یَسْعى نُورُهُمْ بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمانِهِم». (1)
ایمان و توحید، مانند«اللّهُ وَلِیُّ الَّذینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ».
(خداوند، ولىّ و سرپرست کسانى است که ایمان آورده اند؛ آنها را از ظلمت ها، به سوى نور بیرون مى برد). (2)
و نیز قرآن تشبیه به نور شده است، آنجا که مى فرماید: (کسانى که به او ایمان بیاورند و مقامش را بزرگ بشمرند و او را در ابلاغ رسالتش یارى کنند و از نور آشکارى که با او نازل شده [یعنى قرآن مجید] پیروى کنند، بدون شک چنین افرادى رستگارانند)؛ «فَالَّذینَ آمَنُوا بِهِ وَ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذی أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ». (3)
و نیز آئین خدا و دین الهى، به این موجود پر برکت تشبیه گردیده است، مانند: (آنها مى خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش کنند ولى خداوند اراده اى جز این ندارد که این نور الهى را همچنان گسترده تر و کامل تر سازد، تا همه جهان را فرا گیرد و تمام جهانیان از پرتو آن بهره گیرند، هر چند کافران را خوشایند نباشد)؛ «یُریدُونَ أَنْ یُطْفِؤُا نُورَ اللّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ یَأْبَى اللّهُ إِلاّ أَنْ یُتِمَّ نُورَهُ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُون». (4)
و از همه بالاتر، از ذات پاک خداوند، که برترین و والاترین وجود است، بلکه هستى، همگى پرتوى از وجود مقدس اوست تعبیر به نور شده است، آنجا که مى خوانیم (خداوند نور آسمان ها وزمین است)؛ «الّلهُ نُورِ السَّماواتِ والأرْضِ». (5)
و از آنجا که، همه این امور به یک واقعیت باز مى گردند، چرا که همه پرتوهائى از الّله و ایمان به او و گفته او و راه او مى باشد، این کلمه در این موارد به صورت مفرد آمده است، به عکس ظلمات، که همه جا عامل تفرقه و پراکنده گى است و لذا به صورت جمع که نشانه تعدّد و تکثّر مى باشد ذکر شده.
و از این نظر که ایمان به خدا و گام نهادن در طریق او هم باعث حرکت است و هم موجب بیدارى، و هم عامل اجتماع و وحدت و هم وسیله ترقّى و پیشرفت، این تشبیه، از هر نظر رسا، پر محتوا و آموزنده است. (6)