آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

این آیات درباره اهل مکّه نازل شد که تصمیم گرفتند پیامبر(ص) را از مکّه بیرون کنند و بعداً این تصمیم، فسخ و مبدّل به تصمیم بر اعدام پیامبر(ص) گردید و به دنبال آن خانه پیامبر(ص) را محاصره کردند، اما پیامبر(ص) از این حلقه محاصره، به طرز اعجازآمیزى بیرون آمده به سوى مدینه هجرت کرد. نزول این آیات درباره یهود مدینه که به پیامبر(ص) پیشنهاد دادند به شام برود با مکی بودن این سوره سازگار نیست.

در آیات (76 ـ 77) سوره «اسراء» می خوانیم: «وَ إِنْ کادُوا لَیَسْتَفِزُّونَکَ مِنَ الاَْرْضِ لِیُخْرِجُوکَ مِنْها وَ إِذاً لایَلْبَثُونَ خِلافَکَ إِلاّ قَلِیلاً * سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنا قَبْلَکَ مِنْ رُسُلِنا وَ لا تَجِدُ لِسُنَّتِنا تَحْوِیلاً»؛ (و نزدیک بود [با نیرنگ و توطئه] تو را از این سرزمین بلغزانند، تا از آن بیرونت کنند! و هر گاه چنین مى کردند، [گرفتار مجازات سخت الهى شده، و] پس از تو، جز مدت کمى باقى نمى ماندند! * این سنّت [ما در مورد] پیامبرانى است که پیش از تو فرستادیم؛ و هرگز براى سنّت ما تغییر و دگرگونى نخواهى یافت).
شأن نزول:
مشهور این است: آیات فوق در مورد اهل «مکّه» نازل شده است که تصمیم گرفتند پیامبر(صلى الله علیه وآله) را از «مکّه» بیرون کنند و بعداً این تصمیم، فسخ و مبدّل به تصمیم بر اعدام پیامبر(صلى الله علیه وآله) در «مکّه» گردید و به دنبال آن خانه پیامبر(صلى الله علیه وآله) را از هر سو محاصره کردند، اما همان گونه که مى دانیم، پیامبر(صلى الله علیه وآله) از این حلقه محاصره، به طرز اعجازآمیزى بیرون آمده به سوى «مدینه» حرکت کرد و سرآغاز هجرت گردید.(1)
ولى بعضى گفته اند: این آیات، در رابطه با پیشنهاد یهود «مدینه» نازل شده است که براى خارج کردن پیامبر(صلى الله علیه وآله) از «مدینه» به خدمتش رسیده، گفتند: این سرزمین، سرزمین انبیاء نیست، سرزمین پیامبران، «شام» است، اگر مى خواهى دعوتت پیشرفت کند، باید به آنجا بروى!(2)
اما با توجه به این که: این سوره، «مکّى» است، تناسبى با این شأن نزول ندارد، به علاوه، جمله هاى آیات فوق چنان که خواهیم دید نیز، متناسب با محتواى این شأن نزول نیست. (3)