آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

این آیه درباره ابو لبابه انصارى نازل شد که به همراه چند نفر از شرکت در جنگ تبوک خوددارى کردند. هنگامى که آیاتی در مذمت متخلفین از جنگ را شنیدند پشیمان گشتند و خود را به ستون هاى مسجد پیغمبر(ص) بستند. آیه فوق نازل شد که خداوند توبه آنها را پذیرفته. آنها به شکرانه این موضوع، همه اموال خود را به پیامبر(ص) تقدیم داشتند. چیزى نگذشت که آیه بعد نازل شد.

در آیه (102) سوره «توبه» می خوانیم: «وَ آخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلاً صالِحاً وَ آخَرَ سَیِّئاً عَسَى اللّهُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْهِمْ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ»؛ (و گروهى دیگر، به گناهان خود اعتراف کردند؛ و کار خوب و بد را به هم آمیختند؛ امید مى رود که خداوند توبه آنها را بپذیرد؛ به یقین، خداوند آمرزنده و مهربان است!)
شأن نزول:
در مورد شأن نزول آیه فوق، روایاتى نقل شده، که در بیشتر آنها به نام «ابو لبابه انصارى» برخورد مى کنیم؛ طبق روایتى: او با دو یا چند نفر دیگر از یاران پیامبر(صلى الله علیه وآله) از شرکت در جنگ «تبوک» خوددارى کردند و هنگامى که آیات قرآن در مذمت متخلفین را شنیدند بسیار ناراحت و پشیمان گشتند، خود را به ستون هاى مسجد پیغمبر(صلى الله علیه وآله) بستند.
هنگامى که پیامبر(صلى الله علیه وآله) از جنگ بازگشت و از حال آنها خبر گرفت. عرض کردند: آنها سوگند یاد کرده اند که خود را از ستون باز نکنند، تا این که پیامبر(صلى الله علیه وآله) آنها را باز نماید.
رسول خدا(صلى الله علیه وآله) فرمود: من نیز سوگند یاد مى کنم چنین کارى را نخواهم کرد، مگر این که خداوند به من اجازه دهد.
آیه فوق نازل شد که خداوند توبه آنها را پذیرفته، و پیامبر(صلى الله علیه وآله) آنها را از ستون مسجد باز کرد.
آنها به شکرانه این موضوع، همه اموال خود را به پیامبر تقدیم داشتند و عرض کردند:
این همان اموالى است که به خاطر دلبستگى به آن، ما از شرکت در جهاد خوددارى کرده ایم، همه اینها را از ما بپذیر و در راه خدا انفاق کن!
پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: هنوز دستورى در این باره بر من نازل نشده است، چیزى نگذشت که آیه بعد نازل شد و دستور داد: پیامبر قسمتى از اموال آنها را برگیرد، و مطابق بعضى از روایات یک سوم از اموال آنها را پذیرفت.(1)
در پاره اى دیگر از روایات مى خوانیم: آیه فوق درباره «ابو لبابه» و راجع به داستان «بنى قریظه» است.
«بنى قریظه» گروهى از «یهود» بودند، با «ابو لباله» مشورت کردند: آیا تسلیم حکم پیامبر(صلى الله علیه وآله) بشوند یا نه؟
او گفت: اگر تسلیم شوید همه شما را سر مى برند! سپس از این گفته خود پشیمان شد و توبه کرد، و خود را به ستون مسجد بست، تا آیه فوق نازل شد و خداوند توبه او را پذیرفت.(2)، (3)