آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

جمعى از اغنیاء، خدمت پیامبر(ص) آمدند و با او نجوا مى کردند. این کار مایه نگرانى مستضعفین و موجب امتیازى براى اغنیاء بود. در اینجا آیه اول نازل شد و به آنها دستور داد: قبل از نجوا کردن با پیامبر(ص)، صدقه اى به مستمندان بپردازند، اغنیاء وقتى چنین دیدند، از نجوا خوددارى کردند، و آیه دوم نازل شد.

در آیات (12 ـ 13) سوره «مجادله» می خوانیم: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَةً ذلِکَ خَیْرٌ لَکُمْ وَ أَطْهَرُ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ * أَ أَشْفَقْتُمْ أَنْ تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقات فَإِذْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ تابَ اللّهُ عَلَیْکُمْ فَأَقِیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ وَ أَطِیعُوا اللّهَ وَ رَسُولَهُ وَ اللّهُ خَبِیرٌ بِما تَعْمَلُونَ»؛ (اى کسانى که ایمان آورده اید! هنگامى که مى خواهید با رسول خدا نجوا کنید [و سخنان درگوشى بگوئید]، قبل از آن صدقه اى [در راه خدا] بدهید؛ این براى شما بهتر و پاکیزه تر است. و اگر توانائى نداشته باشید، خداوند غفور و رحیم است! * آیا ترسیدید فقیر شوید که از دادن صدقات قبل از نجوا خوددارى کردید؟! اکنون که این کار را نکردید و خداوند توبه شما را پذیرفت، نماز را بر پا دارید و زکات را اداکنید و خدا و پیامبرش را اطاعت نمائید و [بدانید] خداوند از آنچه انجام مى دهید با خبر است).
شأن نزول:
مرحوم «طبرسى» در «مجمع البیان» و جمعى دیگر از مفسران معروف، در شأن نزول این آیات، چنین نقل کرده اند: جمعى از اغنیاء، خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى آمدند و با او نجوا مى کردند (این کار، علاوه بر این که وقت گرانب هاى پیغمبر(صلى الله علیه وآله) را مى گرفت، مایه نگرانى مستضعفین و موجب امتیازى براى اغنیاء بود) در اینجا خداوند نخستین آیات فوق را نازل کرد و به آنها دستور داد: قبل از نجوا کردن با پیامبر(صلى الله علیه وآله)، صدقه اى به مستمندان بپردازند، اغنیاء وقتى چنین دیدند، از نجوا خوددارى کردند، آیه دوم نازل شد (و آنها را ملامت کرد و حکم آیه اوّل را نسخ نمود) و اجازه نجوا به همگان داد (ولى نجوا در مورد کار خیر و اطاعت پروردگار).(1)
بعضى از مفسران نیز تصریح کرده اند: هدف گروهى ازنجواکنندگان این بود که از این راه، برترى بردیگران کسب کنند، پیامبر(صلى الله علیه وآله) هم روى بزرگوارى خاص خود، درعین این که ناراحت بود، از آنها ممانعت نمى کرد تا این که قرآن آنها را از این کار نهى نمود.(2)، (3)