آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در بیش از 30 کتاب معروف اهل سنت، روایات متعددى مبنی بر این که آیه فوق در شان على(ع) نازل شده است، آمده. از جمله: محبّ الدین طبرى در«ذخائر العقبى»، صفحه 88 و علامه قاضى شوکانى در تفسیر«فتح القدیر»، جلد 2، صفحه50 و در«جامع الاصول»، جلد 9، صفحه 478 و در«اسباب النزول» واحدى، صفحه 148 و در«لباب النقول» سیوطى، صفحه 90 و....

در بسیارى از کتب اسلامى و منابع اهل تسنن، روایات متعددى دائر بر این که آیه فوق در شان على(علیه السلام) نازل شده نقل گردیده که در بعضى از آنها اشاره به مسأله بخشیدن انگشترى در حال رکوع نیز شده و در بعضى نشده، و تنها به نزول آیه درباره على(علیه السلام) قناعت گردیده است.
این روایت را «ابن عباس»، «عمار یاسر»، «عبداللّه بن سلام»، «سلمة بن کهیل»، «انس بن مالک»، «عتبة بن حکیم»، «عبداللّه أُبَىّ»، «عبداللّه بن غالب»، «جابر بن عبداللّه انصارى» و «ابوذر غفارى» نقل کرده اند. (1)
علاوه بر ده نفر که در بالا ذکر شده، از خود على(علیه السلام) نیز این روایت در کتب اهل تسنن نقل شده است. (2)
جالب این که: در کتاب «غایة المرام»، تعداد 24 حدیث در این باره از طرق اهل تسنن و 19 حدیث از طرق شیعه نقل کرده است. (3)
کتاب هاى معروفى که این حدیث در آنها نقل شده از سى کتاب تجاوز مى کند که همه از منابع اهل تسنن است، از جمله «محبّ الدین طبرى» در «ذخائر العقبى»، صفحه 88 و «علامه قاضى شوکانى» در تفسیر «فتح القدیر»، جلد دوم، صفحه 50 و در «جامع الاصول»، جلد نهم، صفحه 478 و در «اسباب النزول» واحدى، صفحه 148 و در «لباب النقول» سیوطى، صفحه 90 و در «تذکرة» سبط بن جوزى، صفحه 18 و در «نور الابصار» شبلنجى، صفحه 105 و در تفسیر «طبرى»، صفحه 165 و در کتاب «الکافى الشاف» ابن حجر عسقلانى، صفحه 56 و در «مفاتیح الغیب» رازى، جلد سوم، صفحه 431 و در تفسیر «درّ المنثور»، جلد 2، صفحه 393 و در کتاب «کنز العمال»، جلد 6، صفحه 391 و «مسند ابن مردویه» و «مسند ابن الشیخ».
اضافه بر اینها در «صحیح نسائى» و کتاب «الجمع بین الصحاح الستّه» و کتاب هاى متعدد دیگرى این احادیث آمده است. (4)
با این حال چگونه مى توان این همه احادیث را نادیده گرفت، در حالى که در شأن نزول آیات دیگر به یک یا دو روایت قناعت مى کنند.
اما گویا تعصب، اجازه نمى دهد این همه روایات و این همه گواهى دانشمندان درباره شأن نزول آیه فوق مورد توجه قرار گیرد.
و اگر بنا شود در تفسیر آیه اى از قرآن این همه روایات نادیده گرفته شود ما باید در تفسیر آیات قرآنى اصولاً به هیچ روایتى توجه نکنیم؛ زیرا درباره شأن نزولِ کمتر آیه اى از آیات قرآن این همه روایت وارد شده است.
این مسأله به قدرى روشن و آشکار بوده که «حسّان بن ثابت» شاعر معروف عصر پیامبر(صلى الله علیه وآله) مضمون روایتِ فوق را در اشعار خود که درباره على(علیه السلام) سروده چنین آورده است:
فَأَنْتَ الَّذِى أَعْطَیْتَ اِذْ کُنْتَ راکِعاً *** زَکاتاً فَدَتْکَ النَّفْسُ یا خَیْرَ راکِع
فَأَنْزَلَ فِیْکَ اللّهُ خَیْرَ وِلایَة *** وَ بَیَّنَها فِى مُحْکَماتِ الشَّرایِعِ:
یعنى: «تو بودى که در حال رکوع زکات بخشیدى * جان به فداى تو باد اى بهترین رکوع کنندگان»!
«و به دنبال آن خداوند بهترین ولایت را درباره تو نازل کرد * و در ضمن قرآن مجید آن را ثبت نمود». (5)، (6)