آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

قرآن در ارتباط با محاسبه اعمال در قیامت می فرماید: «دادرسى مخصوص ذات پاک خدا است و به سرعت به تمام حساب ها رسیدگى مى کند». هم چنین در روایات می خوانیم: «خداوند حساب همه بندگان را در یک لحظه مى رسد». مفسرین می گویند: اعمال آدمى در وجود او و در موجودات اطراف او اثر مى گذارد، درست همانند ماشین هائى است که مقدار کارکرد خود را با نمره نشان مى دهند! اما پاره اى از روایات حسابرسی افراد پر مسیولیت و ثروتمند را طولانى دانسته زیرا آنان باید در برابر سوالاتى که نسبت به اعمال آنها مى شود، جوابگو باشند.

افراد بشر پس از طى دوران خود، با پرونده هائى تنظیم شده که همه چیز در آنها ثبت است، در روز رستاخیز (به سوى پروردگارى که مولاى حقیقى آنها است بازگردانده مى شوند)؛ «ثُمَ رُدُّوا إلَى اللهِ مَوْلاهُمُ الْحَقِّ».
و در آن دادگاه، (دادرسى و حکم و قضاوت، مخصوص ذات پاک خدا است)؛ «أَلا لَهُ الْحُکْمُ». و با آن همه اعمال و پرونده هائى که افراد بشر در طول تاریخ پرغوغاى خود داشته اند (به سرعت به تمام حساب هاى آنها رسیدگى مى کند)؛ «وَ هُوَ أَسْرَعُ الْحاسِبینَ». (1) تا آنجا که در بعضى از روایات وارد شده: «إنَّهُ سُبْحَانَهُ یُحَاسِبُ جَمیعَ عِبادِهِ عَلى مِقْدارِ حَلْبِ شاة!»؛ (خداوند حساب تمام بندگان را در زمان کوتاهى به اندازه دوشیدن یک گوسفند رسیدگى مى کند)! (2)
سرعت حساب بندگان به قدرى است که حتى در یک لحظه همه حساب آنها را مى تواند مشخص کند، حتى ذکر زمان دوشیدن یک گوسفند در روایت بالا براى نشان دادن کوتاهى زمان است.
لذا در روایت دیگرى مى خوانیم: «اِنَّ اللهَ تَعالى یُحاسِبُ الْخَلائِقَ کُلَّهُمْ فِى مِقْدارِ لَمْحِ الْبَصَرِ»؛ (خداوند حساب همه بندگان را در یک لحظه مى رسد)، (3) و دلیل آن همان است که در تفسیر آیه فوق آمده است، و آن این که: اعمال آدمى در وجود او و در موجودات اطراف او اثر مى گذارد، یعنى درست همانند ماشین هائى است که مقدار حرکت و کارکرد خود را روى دستگاه هائى با نمره نشان مى دهند! و به تعبیر روشن تر: اگر دستگاه هاى دقیقى باشد، مى تواند در چشم انسان تعداد نگاه هاى خیانت آمیزى که کرده است، بخواند، و روى زبان انسان تعداد دروغ ها، تهمت ها، زخم زبان ها و سخنان نادرست را مطالعه کند.
خلاصه هر یک از اعضاء بدن انسان، علاوه بر روح او، دستگاه حساب و شمارشى در درون خود دارد که با یک لحظه بررسى حساب آن روشن مى گردد.
و اگر در پاره اى از روایات مى خوانیم: افراد پر مسئولیت و پر ثروت محاسباتشان در آن روز طولانى مى شود، در حقیقت نه به خاطر آن است که معطل رسیدگى به اصل حساب شوند، بلکه آنها باید در برابر سؤالاتى که نسبت به اعمال آنها مى شود، جوابگو باشند، یعنى سنگینى بار مسئولیت و لزوم جواب گوئى و اتمام حجت، زمان دادگاه آنها را طولانى مى کند. (4)