آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خداوند با سرعت به حساب بندگان رسيدگى مى كند. اين مسئله از یک سو بشارتی است برای نیکوکاران که در آن روز به سرعت به پاداش خود مى رسند و از سوى ديگر تهديدى است براى بدكاران که مجازاتشان هرگز به تأخير نمى افتد، به سرعت به حسابشان مى رسند و حقّشان را در دستشان مى گذارند! دليل اين سرعت روشن است؛ زيرا حساب منوط به علم و آگاهى كامل، قدرت فوق العاده و رعايت عدالت از هر نظر است و چون خداوند همه اين صفات را در حد اكمل دارد مى تواند در يك چشم بر هم زدن حساب همگان را برسد.

يكي از صفات خداوند «سريع الحساب» بودن اوست و در آخرت به سرعت به حساب بندگان رسيدگي مي كند. «قرآن» در سوره «ص»، آیه 53 بعد از اشاره به باغ هاى جاودانى بهشت و نعمت هاى گوناگون آن، مى فرمايد: (اين، چيزى است كه براى روز حساب به شما وعده داده مى شود)؛ «هَذا مَا تُوعَدُونَ لِيَوْمِ الْحِسَابِ». يعنى مسئله «حساب» و رسيدگى به اعمال در آن روز به قدرى روشن است كه آن روز (روز حساب) ناميده شده است.(1)
در سوره «مائده»، آيه 4 سخن از سرعت حساب به ميان آمده، مى فرمايد: (خداوند سريع الحساب است)؛ «اِنَّ الله سَرِيعُ الْحِسابِ».
اين مطلب كه خداوند با سرعت حساب بندگان را رسيدگى مى كند در آيات متعدّدى از «قرآن مجيد» ديده مى شود.(2) این تکرار، نشانه اهمیّت موضوع است؛ زیرا از یک سو بشارتی است برای نیکوکاران که در آن روز به سرعت پاداش خود را دريافت مى دارند و از سوى ديگر تهديدى است براى بدكاران که مجازاتشان هرگز به تأخير نمى افتد، به سرعت حسابشان را مى رسند و حقّشان را در دستشان مى گذارند! ... .
درباره سرعت حساب الهى در آن روز تعبيراتى در بعضى از روايات ديده مى شود كه بسيار تكان دهنده است:
در حديثى از اميرمؤمنان علي(عليه السلام) آمده است: «اِنَّه سُبْحانَهُ يُحاسِبُ جَميْعَ عِبادِهِ عَلَى مِقْدارِ حَلْبِ شَاةٍ»(3)؛ (خداوند حساب تمام بندگانش را در زمان كوتاهى به اندازه زمان دوشيدن يك گوسفند رسيدگى مى كند).
اين تشبيه در حقيقت براى نشان دادن كوتاهى زمان حساب است، لذا در روايت ديگرى آمده: «اِنَّ الله يُحاسِبُ الْخَلائِقَ كُلَّهُمْ فِي مِقْدارِ لَمْحِ الْبَصَرِ»(4)؛ (خداوند حساب همه بندگان را تنها در يك چشم بر هم زدن رسيدگى مى كند!).
دليل اين سرعت روشن است؛ زيرا حساب منوط به علم و آگاهى كامل، قدرت فوق العاده و رعايت عدالت از هر نظر است و چون خداوند همه اين صفات را در حد اكمل داراست مى تواند در يك چشم بر هم زدن حساب همگان را برسد.
اصولا وضع اعمال انسانها و آثارى كه از خود در روح و جسم ما به يادگار مى گذارد چنان است كه خود به خود حساب همه كارها را حفظ مى كند و از اين نظر مى توان آنها را به اتومبيل ها، هواپيماها و كشتى هايي تشبيه كرد كه با داشتن دستگاه هاى كيلومترسنج هميشه حساب تمام مسيرهايى را كه در گذشته عمر خود داشته اند حفظ مى كند و با يك نگاه مى توان فهميد آنها در تمام عصر خود چقدر راه پيموده اند، منتهی ديده اى مى خواهد كه اين مسافت سنج ها را در وجود انسان، در چشم، گوش، دست، پا، روح و جان او ببيند و بخواند!
اين تعبيرات همه داراى پيام هاى تربيتى مهمّى است كه با اندكى دقت روشن مى شود.(5)