آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

درباره چگونگی احاطه جهنم بر کافران، تفسیرهای متعددی وجود دارد: 1- این جمله کنایه از آن است که عوامل و اسباب ورود به جهنم، یعنى گناهان آنها را احاطه کرده است. 2- این از قبیل حوادث حتمى آینده است ، یعنى جهنم به طور قطع در آینده آنها را در بر خواهد گرفت. 3- این احتمال نیز وجود دارد که جمله را به معنى حقیقى اش تفسیر کنیم و بگوئیم هم اکنون جهنم موجود است و در باطن و درون این جهان قرار دارد و آنها در میان جهنم هستند، اگر چه هنوز فرمان تأثیر کردن آن صادر نشده است.

مفسران در تفسیر جمله «وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَُمحیطَةٌ بِالْکافِرینَ» (1) گفتگوهاى مختلفى دارند:
بعضى مى گویند: این جمله کنایه از آن است که عوامل و اسباب ورود به جهنم، یعنى گناهان آنها را احاطه کرده است.
و بعضى گفته اند: این از قبیل حوادث حتمى آینده است که به صورت «ماضى» یا «حال» بیان مى شود، یعنى جهنم به طور قطع در آینده آنها را در بر خواهد گرفت.
ولى این احتمال نیز وجود دارد که جمله را به معنى حقیقى اش تفسیر کنیم و بگوئیم هم اکنون جهنم موجود است و در باطن و درون این جهان قرار دارد و آنها در میان جهنم هستند، اگر چه هنوز فرمان تأثیر کردن آن صادر نشده است، همان گونه که بهشت نیز، هم اکنون وجود دارد و در باطن و درون این جهان به همه احاطه کرده است منتها بهشتیان چون تناسب با بهشت دارند با آن مرتبط خواهند بود و دوزخیان چون متناسب با دوزخند با دوزخ. (2)، (3)