آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

قرآن مجید در آیه 16 سوره «جاثیه» درباره نعمتهایی که به بنی اسرائیل عطا شده مى فرماید: ما به بنى اسرائیل کتاب آسمانى و حکومت و نبوت دادیم، و از روزى هاى پاکیزه به آنها عطا کردیم، و آنان را بر جهانیان هم عصر خود برترى بخشیدیم، ما دلائل روشنى از امر نبوت و شریعت در اختیار آنها گذاردیم.

قرآن مجید در آیه 16 سوره «جاثیه» مى فرماید: (ما به بنى اسرائیل کتاب آسمانى و حکومت و نبوت دادیم، و از روزى هاى پاکیزه به آنها عطا کردیم، و آنان را بر جهانیان (هم عصر خود) برترى بخشیدیم)؛ «وَ لَقَدْ آتَیْنا بنى اسرائیل الْکِتابَ وَ الْحُکْمَ وَ النُّبُوَّةَ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلَى الْعالَمِینَ».
در این آیه، مجموعاً پنج موهبت را که خداوند به بنى اسرائیل عطا کرده، بیان مى کند که به ضمیمه موهبت دیگرى که در آیه بعد مى آید مجموعاً شش نعمت بزرگ است.
نخست، مسأله کتاب آسمانى یعنى «تورات» است، که مبین معارف دینى و حلال و حرام و طریق هدایت و سعادت بود.
دوم، مقام حکومت و قضاوت; زیرا مى دانیم آنها سالیانى دراز، حکومتى نیرومند و گسترده اى داشتند، نه تنها «داود و سلیمان»(علیهما السلام) که عده کثیرى از بنى اسرائیل در عصر خود، زمامدارانى نیرومند بودند.
«حکم» در تعبیرات قرآن، معمولاً به معنى قضاوت و داورى است، ولى از آنجا که مقام قضاء، همیشه جزئى از برنامه حکومت است و قاضى بدون پشتوانه قدرت حکومت کارى از او ساخته نیست، دلالت التزامى بر مسأله زمامدارى نیز دارد.
در آیه 44 سوره «مائده» درباره «تورات» مى خوانیم: «یَحْکُمُ بِهَا النَّبِیُّونَ الَّذِینَ أَسْلَمُوا»؛ (و پیامبران، که در برابر فرمان خدا تسلیم بودند، با آن براى یهود حکم مى کردند).
سومین نعمت الهى بر آنها مقام «نبوت» بود که خداوند انبیاى بسیارى را از آنها برگزید.
در روایتى آمده است: «عدد انبیاى بنى اسرائیل بالغ بر هزار نفر مى شد».(1) و در روایت دیگرى انبیاى بنى اسرائیل چهار هزار نفر ذکر شده است.(2)
اینها همه از مواهب پروردگار بر آنها بود.
در چهارمین مرحله سخن از مواهب مادى مى گوید، سخنى جامع و فراگیر، مى فرماید: (از انواع روزیهاى پاکیزه به آنها عطا کردیم)؛ «وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّیِّباتِ».
پنجمین و آخرین موهبت، برترى و قدرت بلامنازع آنها بود چنان که در پایان آیه مى افزاید: (و ما آنها را بر جهانیان برترى بخشیدیم)؛ «وَ فَضَّلْناهُمْ عَلَى الْعالَمِینَ».
بدون شک، منظور از «عالمین»، در اینجا مردم همان عصر است؛ زیرا آیه 110 «آل عمران» با صراحت مى گوید: «کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّة أُخْرِجَتْ لِلنّاسِ»؛ (شما بهترین امتى بودید که به سود انسان ها آفریده شده اید).
و نیز مى دانیم پیامبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله)، برترین پیامبران است، بنابراین امت او نیز، امت برترند، چنان که در آیه 89 سوره «نحل» آمده: «وَ یَوْمَ نَبْعَثُ فِی کُلِّ أُمَّة شَهِیداً عَلَیْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ جِئْنا بِکَ شَهِیداً عَلى هؤُلاءِ»؛ ((به یاد آورید) روزى را که از هر امتى، گواهى از خودشان بر آنها برمى انگیزیم; و تو را گواه بر آنها قرار مى دهیم).
در آیه بعد، به ششمین موهبت بزرگى که خدا به این قوم حق نشناس داد اشاره کرده مى گوید: (ما دلائل روشنى از امر نبوت و شریعت در اختیار آنها گذاردیم)؛ «وَ آتَیْناهُمْ بَیِّنات مِنَ الْأَمْرِ».
«بَیِّنات» ممکن است اشاره به معجزات روشنى باشد که خداوند به موسى بن عمران(علیه السلام) و سایر انبیاى بنى اسرائیل، بخشید، و یا اشاره به دلائل و براهین منطقى آشکار و قوانین و احکام متقن.
بعضى از مفسران، احتمال داده اند: این تعبیر اشاره به نشانه هاى روشنى است که خداوند درباره پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) در اختیار آنها گذارد، که با آن مى توانستند پیامبر خاتم(صلى الله علیه وآله) را همچون فرزندان خود بشناسند «الَّذِینَ آتَیْناهُمُ الْکِتابَ یَعْرِفُونَهُ کَما یَعْرِفُونَ أَبْناءَهُمْ».(3)
ولى، مانعى ندارد که تمام این معانى در آیه جمع باشد.(4)