یکى از اساسى ترین ویژگى هاى اسماعیلیه، تأکید فراوان آنها بر باطن دین است، به نحوى که یکى از معروف ترین نام هاى آنان باطنیه است. آنان معتقدند کسى که باطن شریعت را نداند، نه تنها از دین بى بهره است، بلکه مورد بیزارى رسول خدا(ص) نیز مى باشد. تأکید اسماعیلیه بر تأویل هاى نامناسب و بدون ضابطه، باعث تکفیر آنان از سوى مسلمانان شده است.

ابوالخطاب یکى از مطرح ترین غُلات زمان امام صادق(ع) است که که تأثیر عمیقى بر اسماعیلیه نخستین داشته است. وى نزد اسماعیلیه جایگاه ویژه اى دارد و حتى کتابى به نام «امّ الکتاب» به ابوالخطاب منسوب است. این کتاب یکى از کتب سرّى نزاریان آسیاى میانه است که توسط ایوانف کشف و چاپ شد. در این کتاب آمده است که چون ابوالخطاب اسرار هویدا مى کرد مورد لعن امام صادق(ع) قرار گرفته و به دستور ائمه سوزانده شد.

طبق آیه 39 سوره رعد، خداوند هر چه را بخواهد محو و هر چه را بخواهد ثابت نگه مى دارد و ام الکتاب نزد اوست. واژه «اُم» در لغت، به معنى اصل و اساس هر چیزى است؛ بنابراین ام الکتاب (کتاب مادر) به معنى کتابى است که اصل و اساس همه کتب آسمانى است و همان لوحى است که نزد خداوند از هر گونه تغییر و تبدیل و تحریفى محفوظ است و همه حقایق عالم و همه حوادث آینده و گذشته و همه کتب آسمانى در آن درج است و هیچ کس به آن راه ندارد، جز آنچه را که خدا بخواهد افشا کند.