تأثیرپذیری شیعه در عقیده «بداء»، از مختار ثقفی و فرقه کیسانیه!

آیا عقیده «بداء» از عقاید «مختار بن ابی عبید ثقفی» و فرقه «کیسانیه» بوده است و به عقاید شیعه رسوخ کرده است؟!

اولا: مفهوم صحیح بداء در نزد شیعه با عقیده انتسابی مخالفین تفاوت دارد؛ مخالفین شیعه معنی لغوی بداء (ظهور بعد از خفا، رای تازه پیدا کردن و پشیمانی) را به شیعه نسبت می دهند در حالی که بداء در نزد شیعه به معنی «تغییر سرنوشت و مقدّرات انسان توسط ذات الهی و با دخالت اعمال صالح خود انسان» است. در این «تغییر تقدیر»، ظهور برای انسان رخ می دهد، نه برای خدا و آنچه ظاهر می شود، «تقدیر اصلی و پوشیده خدا» برای انسان است.
ثانیا: بداء به معنی حقیقی آن سابقه دیرینه و ریشه در قرآن و سنت دارد.
ثالثا: انحراف «مختار» در مسأله «بداء» نیز ثابت و قطعی نیست.
رابعا: بر فرض انحراف مختار در مساله بداء، حقانیت این عقیده مخدوش نمی شود.

انگیزه ها و عاقبت مدعیان دروغین مهدویّت در طول تاریخ

در طول تاریخ چه انگیزه هائی باعث ادعای دروغین مهدویت شده است؟

در طول تاريخ اسلام ادعاهایی به نام مهدویت پدید آمد. کیسانیه اعتقاد داشتند محمدحنفیه مهدی موعود است و نمرده است (خود حنفیه به این اعتقاد راضی نبود). به گواهی تاریخ، او در سال 80 یا 81 وفات یافت. سپس بعضی از خلفای عباسی برای برای رسیدن به خلافت و بعد از آنها نیز در موارد متعددی اشخاصی ادعای مهدویت نمودند. از این اشخاص، عده ای در صدد اشباع روحیه جاه طلبی و دنیاپرستی و عده ای دیگر به عنوان آلت دست دشمنان اسلام برای ایجاد نفاق و تضعیف قدرت مذهبی جامعه اسلامی چنین ادعاهایی را طرح کردند.

هماهنگی دعای ندبه، با عقائد کیسانیه!

آیا در دعای ندبه عقاید کیسانیه بیان شده است؟ گفته شده که در دعای معروف ندبه عباراتی هست که با عقائد شیعه اثنی عشری سازگار نیست و به عقیده فرقه «کیسانیه» شباهت دارد، عین عبارات کتابی که این مطالب را بیان کرده است را در ذیل نقل می کنیم: «در دعاى ندبه به این مسأله اشاره شده است که مى پرسد: نمى دانم کدام سرزمین تو را در بر گرفته است؟ قرارگاهت کجاست؟ در کوه رضوى یا ذى طوى...؟ نمى دانم این دعا که امروز آن را در بسیارى از محافل مذهبى خطاب به امام زمان ما مى خوانند (و در سال هاى اخیر سخت رواج گرفته و گروه هاى خاصّى براى این کار تشکیل شده است) چرا سراغ حضرت مهدى(علیه السلام) را در ذى طوى و کوه رضوى مى گیرند که جایگاه محمّد حنفیّه (امام زمان فرقه کیسانیّه) است که معتقدند در این کوه از انظار مخفى شده و از آن جا ظهور خواهد نمود و پیروانش با ندبه و زارى در پاى این کوه و یا از دور رو به این کوه دعا مى کردند که خارج شود و قیام نماید. گذشته از این که سرگذشت حضرت مهدى(علیه السلام) - نه در زندگى، نه در غیبت صغرى، نه در غیبت کبرى و نه پس از ظهور - هیچ رابطه اى با این کوه ندارد، اساساً غیبت او بدین صورت نیست که در جایى مخصوص پناه گرفته باشد بلکه همه جا حاضر و ناظر است و این ما هستیم که او را تشخیص نمى دهیم و بنابر این، سؤال از این که: تو در کدام جایگاه مخفى به سر مى برى، ظاهراً با نوع غیبت حضرت مهدى(علیه السلام) - موعود شیعه دوازده امامى ـ سازگار نیست. مطالعه دقیق متن دعاى ندبه که از ائمّه ما به تصریح و ترتیب نام نمى برد و پس از حضرت امیر(علیه السلام) که به تفصیل از مناقب و فضایل وى سخن مى گوید ناگهان و بی واسطه به امام غایب خطاب مى کند، باز این سؤال را بیشتر در ذهن طرح مى کند؛ به هر حال، این مطلب را فقط به عنوان یک سؤال علمى مطرح مى کنیم، نه یک قضاوت قطعى».

این ادعا باطل است؛ زیرا رضوی و ذی طوی مکان های مقدسی است که توسط پیامبر(ص) و ائمه(ع) به آنها اشاره شده و ربطی به کیسانیه ندارد. ضمن اینکه در این دعا عباراتی هم وجود دارد که با عقاید کیسانیه منافات دارد، از جمله اینکه امام زمان از فرزندان فاطمه معرفی شده در حالیکه محمد حنفیه از فرزندان فاطمه نیست؛ وعباراتی مثل «بنفسى انت من مغیّب لم یخل منّا» غیبت حضرت را به معنی ناشناس بودن در بین مردم دانسته نه پنهان شدن در مکان خاص؛ و عبارات دیگر که با عقاید امامیه سازگار است.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال الصّادق عليه السّلام :

مَنْ قالَ فينا بَيْتَ شِعْرٍ بَنَى اللّهُ لَهُ بَيْتاً فىِ الْجَنَّةِ.

هرکس در راه ما و براى ما يک بيت شعر بسرايد، خداوند براى او خانه اى در بهشت ، بنا مى کند.

وسائل الشيعه ، ج 10، ص 467