در قرآن، «امر به معروف و نهي از منكر» به عنوان يك دستور عام بيان شده و از ويژگي هاي امت اسلامي شمرده شده نه به اين معنى كه در امت هاى پيشين اصلا نبوده است؛ بلكه به اين معنى كه در امّت اسلامى به صورت يك اصل اصيل و ركن ركين درآمده است و بالاتر اين كه بر ايمان به خدا نيز مقدم شده است و يكي از سه ويژگي صالحان و نخستين ويژگي مومنان، دانسته شده است و قرآن، رستگاري را منحصر به انجام دادن اين دو وظيفه مي داند و تعبير به امت، بيانگر انجام دادن كار گروهي است.

امام علی(ع) برای تحریک نیروهای خود برای جهاد، یادی از دوستان شجاع خود کرده، می فرماید: «كجايند آنان كه اسلام را با جان و دل پذيرفته و هنگام جهاد عاشقانه حركت كرده، و سرانجام بعضى شهيد و بعضى رهايى يافتند». در واقع امام(ع) ايمان و درک آنان را انگيزه اصلى حركت شان بسوى جهاد دانسته و در بیان زهد آنان مى فرمايد: «چشمان آنها بر اثر گريه از خوف خدا ناراحت، و به خاطر روزه و شب زنده دارى رنگ چهره هایشان پريده بود». سپس مى فرمايد: «برادران من، آنها بودند كه رفتند پس سزاوار است كه تشنه ديدار آنها باشم».

مکاتب مادی برای آفرینش انسان هدفی جز فنا نمی توانند ارائه کنند. اما کسانى که زندگى مادّى را مقدّمه جهان دیگر می دانند هدف از خلقت انسان در این جهان را، آماده کردن او براى یک زندگى ابدى و جاودانى بیان می کنند. خداوند حکیم است وکارهایش بر اساس حکمت می باشد چون از هر نظر کامل است و هیچ گونه احتیاجى در ذات او راه ندارد، انسان را آفرید تا او را به کمال شایسته خود برساند. بلکه همه موجودات جهان به شیوه خاصّى به سوى کمال حرکت مى نمایند.