دلايل اثبات «عدل الهی»

چه دليلی بر «عدل الهی» می توان اقامه كرد؟

دو دليل براي اثبات «عدل الهي» وجود دارد؛ دليل اول اين است كه ظلم قبيح است و خداوندِ حكيم، هرگز كار قبيح نمى كند و به عكس، عدالت نشانه كمال و حكمت است و وجود بى عيب و نقص چنين چيزى را فروگذار نخواهد كرد. دليل دوم آن است كه سرچشمه هاى ظلم گاه نيازهاى انسان، جهل، هواپرستى، ضعف و حسد است؛ چگونه ممكن است ظلم از وجودى كه كمال مطلق است سر بزند؟ در حالى كه در او نه نياز راه دارد و نه جهل و خودخواهى و غرور. آيا از چنين وجودى جز خير و عدالت و رأفت و رحمت سرچشمه مى گيرد؟!

درك حُسن و قُبح افعال به كمك «عقل»

آيا «عقل» می تواند حُسن و قُبح افعال را درك نماید؟

هنگامى كه به وجدان خود مراجعه مى كنيم، مى بينيم حتّى اگر هيچ پيامبرى از سوى خدا نمى آمد، باز ظلم و ستم، ريختن خون بى گناهان، غارت و چپاول اموال، به آتش كشيدن خانه و زندگى مردم بى گناه، شكستن پيمان ها و پاداش نيكى را به بدى دادن، قبيح است؛ و به عكس نيكوكارى، ايثار، فداكارى، سخاوت، كمك به ضعيفان و حمايت از مظلومان، خوب و با ارزش است. بنابراين اگر مسأله حُسن و قُبح را انكار كنيم پايه تمام اديان و شرايع آسمانى متزلزل مى شود و دیگر هيچ دين و مذهبى قابل اثبات نيست.

استدلال قائلین به تأویل صفات الهی

قائلین به تأویل صفات الهی برای اثبات نظر خود چه استدلالی دارند؟

تعبیرهاى کنایى امرى عادى در زندگى بشر است. خداوند متعال نیز به جهت فهم مردم مطابق با محاورات آن ها در قرآن کریم سخن گفته است تا با الفاظ و اسلوب هاى متداول بین مردم مطالب عالى را به آنها تفهیم کند. و اصولا هر گاه حکم عقلى برهانى بر خلاف شرع بود باید شرع را تأویل نمود و در آنجا که ظاهر آیه یا روایت با حکم عقلى قطعى مخالف است نباید آنها را به ظاهرش حمل نمود.

اخلال در تقلید فقهی به خاطر اخلال در تأسی از معصومین!

با توجّه به وابستگی اجتهاد و تقلید فقهی بر تأسّی از معصومین و با توجّه به ممکن نبودن تأسّی بر معصومین، آیا می توان به تقلید فقهی پایبند بود؟!

1- گاهی گفته می شود: تاسی به معصومین(ع) فقط در زمان حضور آنان امکان پذیر است؛ لذا تقلید مبتنی بر تأسی از آنها ممکن نیست. پاسخ: می توان از طریق احادیث و سنت از آنان پیروی کرد. 2- گاهی گفته می شود: شرایط زمانی و مکانی در رفتار معصومین دخالت داشته؛ لذا امکان تقلید و تأسّی به آنان وجود ندارد. پاسخ: در ساحت باورها و ارزش ها، با توجه به این که آن ها می توانند ثابت باشند می توانیم از معصومین تقلید کنیم. در مورد ساحت راه کارها و روش ها که در آن ها تغییر رخ می دهد، می توانیم از جانشین عام او که فقیه در دین است پیروی کنیم. 3- گاهی گفته می شود:  هر انسانی عقل دارد و باید به تشخیص و صلاحدید عقل خود عمل نماید. پاسخ: «تقلید» و پیروی در حوزه دین مبتنی بر دلیل عقلی و سیره عقلایی است؛ یعنی آنچه را که عقل مستقیماً درک نمی کند و راهی برای اثبات آن ندارد و یا در مواردی با وجود امکان تحقیق و بررسی و اجتهاد، به دلایلی انسان درصدد تحقیق برنمی آید، ملزم به تبعیت و پیروی از کسی است که راه را به او می نمایاند. 4- گاهی گفته می شود: پیشوایان دینی برداشت های مختلفی از دین داشته اند؛ با این وجود چگونه می توان از آنان تقلید و پیروی کرد؟ پاسخ: اختلاف در احکام به معنای وجود قرائت ها و برداشت های مختلف از اسلام نیست، بلکه ناشی از موضوعات مختلفی است که در پی هم تحقق می یابد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال الصّادق عليه السّلام لِلفُضَيل :

تَجْلِسُونَ وَ تُحَدِّثُونَ؟ فَقالَ: نَعَمْ، قالَ: اِنَّ تِلْکَ الْمَجالِسَ اُحِبُّها فاءَحْيُوا اَمْرَنا، فَرَحِمَ اللّهُ مَنْ اَحْيى اَمْرَنا.

وسائل الشيعه ، ج 10، ص 392