آیات مختلفی در قرآن بر اين حقيقت تأكيد مى كنند كه شرك هيچ گونه دليل و برهانى ندارد؛ و مشرکان از گمان بی اساس خود پیروی می کنند. خداوند در سوره مومنون آیه 117، مى فرمايد: «و هركس معبود ديگرى را با خدا بخواند و به يقين هيچ دليلى بر آن نخواهد داشت ...». در سوره يونس آیه 66 نيز می فرماید: «آنها تنها از گمان بى اساس پيروى مى نمايند ...».
براساس آیه 9 سوره «شمس» رستگارى انسان، نه در گرو پندارها و خیال ها، نه در سایه ثروت و مقام، نه وابسته به اعمال اشخاص دیگر و نه مانند اینهاست، بلکه در گرو پاکسازى روح و در پرتو ایمان و عمل صالح است. و طبق داستان یوسف و زلیخا بندگى نفس، سبب بردگى انسان و تقوا و تهذیب نفس، سبب حکومت بر جهان هستى است.
لِکُلّ شَيْئٍ ثَوابٌ اِلا الدَمْعَةٌ فينا.
لِکُلّ شَيْئٍ ثَوابٌ اِلا الدَمْعَةٌ فينا.
هر چيزى پاداش و مزدى دارد، مگر اشکى که براى ما ريخته شود (که چيزى با آن برابرى نمى کند و مزد بى اندازه دارد).
جامع احاديث الشيعه ، ج 12، ص 548