ناتواني «وجدان» در جلوگيري از مفاسد اخلاقي و اجتماعي
چرا «وجدان» نمي تواند به اندازه «مذهب» جلوي مفاسد اخلاقي و اجتماعي را بگيرد؟
از نظر نظارت و كنترل اجتماع، وجدان دچار نارسايى هايي هست؛ در حاليكه اثر ايمان و عقايد مذهبى صحيح در كنترل اعمال و گفتار انسان به مراتب بيش از تأثير وجدان است. علاوه بر اين، تعليمات پيامبران بزرگ خدا، تأثيرات ديگرى نيز در تكامل فرد و اجتماع ـ غير از مسئله نظارت بر اعمال ـ دارد كه تأثير وجدان از اين نظر در برابر آن صفر است. نظارت وجدان، نارسايى هايى دارد كه هيچ يك از آنها در حكومت عقايد مذهبى ديده نمى شود. به همين دليل تأثير عقايد مذهبى، عميق و ريشه دار و تأثير وجدان، ضعيف است.