اهتمام به مصالح جامعه و شخص مجرم در اصول و مبانی مجازات اسلامی

آیا اسلام در قوانین «جزایی» خود تنها به مصالح جامعه اهتمام داشته و یا مصلحت فرد مجرم نیز مراعات شده است؟

با تأمل در اصول و مبانی حاکم بر مجازات اسلامی، در می یابیم که اسلام گرچه در قوانین «جزایی» خود اهتمام به مصالح اجتماعی دارد، ولی هرگز از مصالح فرد مجرم و اهتمام به شخصیت او غفلت نورزیده است، به رغم آن که در نگاه اول، جمع بین این دو مصلحت محال به نظر می رسد. اما در برخی از جرایم تنها به مصالح جامعه اهتمام شده و هر گونه اعتباری را از شخصیت مجرم لغو می کند. از این رو در جرائمی که نظام اجتماعی را هدف گرفته، التفاتی به شخصیت مجرم نمی شود، اما در جرایم شخصی، مصلحت شخص مجرم نیز رعایت شده است.

قانون «قصاص» حافظ امنیت و مصالح عمومی جامعه

قانون «قصاص» چگونه می تواند حافظ امنیت و مصالح عمومی جامعه باشد؟

یکی از اشکالات قانون «قصاص» این است که در اسلام یک حق خصوصی و وابسته به اراده صاحبان حق می باشد. از این رو مجرم می تواند با پرداخت دیه از مجازات فرار کنند، که این بر خلاف نظم و امنیت جامعه است. در واقع خصوصی بودن حق «قصاص»، در جهت تسکین آلام و پیشگیری از طغیان احساسات آنان است. لذا در کنار چنین حقّی، اجازه عفو نیز به آنان داده شده، که به معنی رها کردن مجرم نیست. زیرا اسلام، در جهت حفظ امنیت و مصالح عمومی جامعه، در جنایات حقی را برای حاکم قائل شده که بر اساس آن می تواند مجرم را مجازات نماید.

پشتوانه های اخلاق

منظور از «پشتوانه های اخلاق» که در بین علمای اخلاق مطرح می باشد چیست؟

پشتوانه هايى كه علماى اخلاق براى اخلاق ذكر كرده اند، به تناسب جهان بینی آنها متفاوت است؛ گروهى «منافع مادّی»، جمعى «مصالح جامعه بشرى»، بعضی از فلاسفه «درك عقل از خوب و بد اشياء» و بعضى ديگر «ادراك وجدان» و عده ای «وجدان جامعه» را پشتوانه مسائل اخلاقى می دانند. بعضی نیز معتقدند خداوند كمال مطلق و مطلق كمال است و باید هر انسانى بكوشد پرتوى از صفات او را در درون جان خود زنده نمايد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمام عليٌّ(عليه السلام)

الإيثار فَضيلةٌ، الاحتِکارُ رَذيلةٌ

ايثار، فضيلت است و احتکار رذيلت و فرومايگى

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 22