امام علی(ع) در برابر مردى كه دنيا را نكوهش كرده بود، فرمودند: «اى كسى كه نكوهش دنيا مى كنى تو خودت تن به غرور دنيا داده اى و به باطل هاى آن فريفته شده اى، عيب از توست نه از دنيا، آيا محلى كه پدرانت به خاك افتادند و پوسيدند تو را فريب داده يا خوابگاه مادرانت در زير خاك؟ چقدر با دست خود به معالجه بيماران پرداختى و چقدر از طبيبان، راه درمان آنها را مى خواستى، و كمك هايت نتيجه اى نداد». در واقع امام در این گفتار شفاف، صحنه های عبرت انگیز و بی اعتباری و بی وفایی دنیا را ترسیم کرده است.

امام علی(ع) در بازگشت از صفین، در کنار قبرستانی خطاب به مردگان فرمودند: «اى ساكنان خانه هاى وحشتناك و سرزمين هاى خالى و قبرهاى تاريك! اى خاك نشينان! اى غريبان! اى تنهايان! و اى وحشت زدگان، شما در اين راه پيشگام ما بوديد و ما نيز به دنبال شما خواهيم آمد. اما خانه هايتان را ديگران ساكن شدند، همسرانتان [اگر جوان بودند به نكاح ديگران درآمدند و اموالتان ميان ورثه تقسيم شد. اينها خبرهايى است كه نزد ماست، نزد شما چه خبر؟ آگاه باشيد اگر به آنها اجازه سخن گفتن داده مى شد به شما خبر مى دادند كه بهترين زاد و توشه براى سفر آخرت تقوا و پرهيزكارى است».

انسان همیشه از «نیستى» مى گریزد. حال اگر مرگ را پایان همه چیز بدانیم و گمان کنیم با مردن همه چیز پایان مى گیرد، حق داریم که از آن بترسیم. در این میان گروهى مرگ را به معنى نیستى تفسیر نمى کنند، امّا با این حال از مرگ وحشت دارند؛ چرا که پرونده اعمال آنها آن قدر سیاه است که از مجازات هاى دردناک بعد از مرگ وحشت دارند. امّا آنها که نه مرگ را «فنا» مى بینند و نه «پرونده تاریک و سیاه» دارند، چرا از مرگ بترسند؟
 

امام علی(ع) با اشاره به نزدیک بودن مرگ به اصحاب خود می فرماید: «به خدا سوگند پايان كار جز مرگ نيست، مرگى كه مناديش همه را به سرعت پيش مى برد». در واقع فرشته مرگ در کمین نشسته و در انتظار فرمان خداست. سپس مى فرمايد: «انبوه زندگان تو را فريب ندهند، با اين كه به چشم ديدى، افرادی بر اثر آرزوهاى طولانى و دور شمردن اجل، خود را در امان دانستند، ديدى چه سان مرگ آنان را از وطنشان بيرون راند». اما انسان هنگامى بیدار مى شود كه سيلى اجل بر صورت او نواخته شده، و پرونده اعمالش بسته شده است.