امام جواد(ع) در دوران خود با چندين فرقه‌ انحرافی مواجه بودند. یکی از این فرقه ها، فرقه «اهل حدیث» بود که قائل به جسميت خداوند بودند. از این رو امام(ع) به شیعیان اجازه ندادند پشت سر آنها نماز گزارده و به آنان زکات بپردازند. «واقفه»، فرقه ای است كه پس از شهادت امام کاظم(ع) بر آن حضرت توقّف کرده و منكر امامت امام رضا(ع) شدند. لذا امام جواد(ع) شیعیان را از اقتدا به آنان نهی کردند. از سویی «غلات» نیز سهم بسزایی در بد نام کردن شیعیان داشتند، لذا مورد تنفر امامان(ع) بودند.

امام رضا(ع) در عصر خود با ديدگاه های كلامی انحرافی مواجه بودند كه بيشتر از سوی معتزله و اهل حدیث مطرح می شد. مباحث مربوط به توحید، به ویژه بحث صفات خدا، از جمله صفت عدل که ارتباط مستقیمی با موضوع جبر و اختیار داشت، از داغ ترین مباحث کلامی آن عصر بود. اهل حدیث نیز با پذيرش ظاهر آیات و روایاتی که دالّ بر تشبیه بود، خدا و صفاتش را به شکل یک انسان تصویر کرده و برای او چشم و دست و پا و ... قائل بودند. همچنین از ديگر مباحث كلامی می توان به مسأله رؤیت خدا، اثبات دست برای خدا و بخشوده نشدن گناهان کبیره اشاره كرد.

فقیهان اهل سنت دو دسته مى باشند: 1- اصحاب رأى که افزون بر قرآن و سنت، از عقل نیز پیروی مى کنند، که در رأس آنها ابو حنیفه قراردارد. 2- اهل الحدیث که عقل و علم کلام را به طور مطلق انکار کرده و تنها بر ظواهر قرآن و حدیث تکیه مى کنند، و در رأس آنها مالک بن انس و احمد بن حنبل قرار دارند. احمد بن حنبل معتقد است؛ حوادث جهان، قضا و قدر الهى است و افعال انسان همگی به تقدیر خداست. هم چنین خلافت و امامت تا روز قیامت از آن قریش دانسته و به رؤیت خدا با چشم، جواز تکلیف مالایطاق، و ... باور دارند.
 

پس از رحلت پيامبر(ص) و منع نشر حديث توسط خلفا به تدريج اختلاف در حوزه فقه، كلام و ... گسترش يافت و راه ورود احاديث جعلی باز شد. كم كم جامعه پر از احادیث جعلی شد و «اهل حدیث» شكل گرفت. تلاش‌ امام كاظم(ع)، ايستادگی و مبارزه با احادیث جعلی و اهل حديث بود. ايشان با تفسير درست احاديث، راه فهم اشتباه را به روي مردم می بستند. از این رو امام(ع) حديث نزول خداوند به آسمان دنيا را به نزول فرشته الهی تفسير كرده و حديث ايمان را به شناخت قلبی، اقرار زبانی و عمل تفسير نمودند و صرف اعتراف زبانی را رد کردند.