در آيات و روايات تاكيد شده است كه حساب الهى در قيامت بسيار سريع است. کسانی که بى حساب وارد بهشت مى شوند گروهى هستند كه در اوج تقوا و پرهيزكارى و معارف حقّه الهيّه بودند. در مقابل آنها گروهى هستند كه بدون حساب وارد دوزخ مى شوند؛ زيرا آنقدر آلوده اند كه نيازى به حساب ندارند.

عموميت حساب شامل همه انسانها از اوّلين و آخرين و حتّى انبياء و پيامبران مي شود تا آنجا كه يكى از اسامى روز قيامت «يوم الحساب» است. در اين ميان، كسانى هستند كه به خاطر زشتى فوق العاده اعمال يا نيكويى فوق العاده آن، بدون حساب وارد جهنّم يا بهشت مى شوند. در اين باره امام زين العابدين(ع) مى فرمايد: «بدانيد اى بندگان خدا! كه مشركانِ [لجوج و طغيانگر] ترازوى سنجش اعمال براى آنها برپا نمى شود و نامه اعمالشان بررسى نمى گردد؛ بلكه گروه گروه بسوى جهنم فرستاده مى شوند».

قرآن خطاب به كفار و مشركان مى گويد: «چگونه از عذاب الهى خود را بركنار مى داريد؟ در آن روزى كه كودكان را پير مى كند!». بعضى از مفسّران اين تعبير را بر همان معناى حقيقيش حمل كرده اند كه آثار پيرى حتى در كودكانى كه وارد عرصه محشر مى شوند آشكار مى شود، در حالى كه كودكى با پيرى فاصله زمانى زيادي دارد؛ ولى جمعى آيه را حمل بر معناى كنايى آن كرده اند. همچنانکه براى بيان عظمت يك حادثه مى گويند: «اين جريان مرا پير كرد» که البته هر دو تفسير براى آيه ممكن است.