آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

از نشانه هاى پايان جهان و نزدیکی «قیامت»، دگرگون شدن نظام كواكب و شكافتن كرات آسماني است كه در آيات فراوانى از «قرآن» به آن اشاره شده و با تعبيراتي مانند انشقاق، انفطار و فتح آمده است. اين تعابير، ابعاد دگرگونى آسمان ها و كواكب آسمانى را در پايان جهان به خوبى روشن مى سازد و بيان مى كند كه تمام منظومه ها و ستارگانِ ثابت و سيار همه مانند يك طومار بهم پيچيده مى شوند.

یکی از نشانه هاى پايان جهان و نزدیکی «قیامت»، «دگرگون شدن نظام كواكب و شكافتن كرات آسماني» است كه در آيات فراوانى از «قرآن مجيد» به آن اشاره شده و تعبيرات مختلفى درباره آن ديده مى شود. گاه تعبير به «انشقاق» مى كند: «اِذَا السَّماءُ انْشَقَّتْ»(1)؛ (در آن هنگام كه آسمان [كرات آسمانى] شكافته شود). نظير همين معنا در آيه 16 سوره «حاقّه» نيز آمده است: «وَ انْشَقَّتِ السَّمَاءُ فَهِىَ يَوْمَئِذٍ وَاهِيَةٌ»؛ (و آسمان ها از هم شكافته مى شوند و آن گاه سست مى گردند).
در آيه 25 سوره «فرقان»، همين معنا با مختصر تفاوتى منعكس است: «وَ يَوْمَ تَشَقَّقُ السَّمَاءُ بِالْغَمَامِ»؛ (به خاطر بياور روزى را كه آسمان با ابرها از هم شكافته مى شود!).
منظور از «سماء» در اين آيات، كرات آسمانى است كه در پايان جهان بر اثر انفجارهاى پى در پى از هم شكافته مى شود. جالب اينكه در حديثى از امام علي(عليه السلام) مى خوانيم: «اِنَّها تَنْشَقُّ مِنَ الْمَجَرَّةِ!»(2)؛ (آسمان ها از قسمت كهكشان ها شكافته مى شوند!).
اين تعبير جالب هماهنگ با آخرين اكتشافاتى است كه دانشمندان در زمينه كهكشان دارند و مى گويند منظومه شمسى و ستارگانى كه مشاهده مى كنيم جزئى از كهكشان بزرگ «راه شيرى» است كه با چشم غير مسلّح مشاهده مى شود و انشقاق خورشيد و ماه و ستارگان همراه با شكافته شدن اين كهكشان بزرگ است (دقت كنيد).
و گاه تعبير به «انفطار» شده است، مى فرمايد: «اِذَا السَّماءُ انْفَطَرَتْ»(3)؛ (در آن هنگام كه آسمان شكافته شود). نظير همين معنا در آيه 18 سوره «مزّمّل» نيز آمده است، مى فرمايد: «السَّماءُ مُنْفَطِرٌ بِهِ»؛ (در آن روز، آسمان از هم شكافته مى شود). «انفطار» از ماده «فطر» به معناى شكافتن است.

و گاه مى فرمايد: «وَ اِذَا السَّماءُ كُشِطَتْ»(4)؛ (در آن هنگام كه پرده از روى آسمان برگرفته شود). بعضى از مفسّران مانند مرحوم «طبرسى» در «مجمع البيان» آن را به معناى كنده شدن آسمان ها (كرات آسمانى) از جايگاهشان تفسير كرده اند كه لازمه آن به هم ريختن نظام و در نورديدن طومار آنها است.(5)
و گاه مى فرمايد: «وَ اِذَا السَّماءُ فُرِجَتْ»(6)؛ (و كرات آسمان از هم بشكافند).
و گاه تعبير به «فتح» فرموده، چنانكه در آيه 19 سوره «نبأ» مى خوانيم: «وَ فُتِحَتِ السَّماءُ فَكانَتْ اَبْواباً»؛ (و آسمان گشوده مى شود و به صورت درهاى متعدد در مى آيد).
و گاه مى فرمايد: «يَوْمَ تَمُورُ السَّماءُ مَوْراً»(7)؛ ([این عذاب الهى] در آن روزى است که آسمان بشدّت به حرکت در مى آید). به هر حال اين تعبير به معناى متزلزل شدن كرات آسمانى و به هم ريختن نظام آنها و طبعاً متلاشى شدن است.
و گاه مى فرمايد: «يَوْمَ تَكُونُ السَّماءُ كَالْمُهْلِ»(8)؛ (در آن روز كه آسمان همچون فلز گداخته شود!). مفسّران «مُهْل» را به معناى دُرد خاصى كه در روغن يا صمغ هاى درختى ته نشين مى كند و گاه به معناى طلا و نقره مذاب تفسير كرده اند و معنى اخير براى تفسير آيه فوق، مناسب تر است و به هر حال پيدايش چنين حالتى در كرات آسمانى نتيجه متلاشى شدن آنهاست و سرانجام در يك تعبير تكان دهنده مى فرمايد: «يَوْمَ نَطْوِى السَّمَاءَ كَطَىِّ السِّجِلِّ لِلْكُتُبِ كَما بَدَأْنا اَوَّلَ خَلْقٍ نُعِيدُهُ»(9)؛ (در آن روز كه آسمان را همچون طومار در هم مى پيچيم و همان گونه كه آفرينش را آغاز كرديم باز مى گردانيم!).
اين تعبير، ابعاد دگرگونى آسمان ها و كواكب آسمانى را در پايان جهان به خوبى روشن مى سازد و نشان مى دهد كه تمام منظومه ها و ستارگانِ ثابت و سيار همگى مانند يك طومار بهم پيچيده مى شوند و همان گونه كه در آغاز آفرينش به صورت توده واحدى بودند در مى آيند، بار ديگر خداوند طرحى نوين در عالم هستى مى ريزد و قيامت در اين عالم نو برپا مى شود.(10)