آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علي(ع) در خطبه 155 «نهج البلاغه»، با اشاره به بال های منحصر به فرد و نحوه فرزندپروری «خفّاش»، می فرماید: «خداوند برای او از گوشت بدنش بال هایی آفریده؛ گویی این بال ها مانند لاله های گوشند؛ بال هایی بدون پر! و بدون نی هایی در میان آن. او پرواز مى كند، در حالى كه نوزادش به او چسبيده و از او جدا نمى شود تا اعضاى پيكرش محكم گردد و راه زندگى را بياموزد». سپس می فرماید: «پاك و منزه است آفريننده همه اشيا، كه از هيچ نمونه و الگويى كه از ديگرى به جاى مانده باشد پيروى نكرده است».

امام علي(عليه السلام) در بخشی از خطبه 155 «نهج البلاغه» با نگاهی به بال های عجیب «خفّاش» به قسمتی از عجايب آفرينش خفّاش اشاره کرده، مى فرمايد: (خداوند براى او از گوشت بدنش بال هايى آفريده كه به هنگام نياز با آن پرواز مى كند؛ گويى اين بالها مانند لاله هاى گوشند؛ بال هايى بدون پر! و بدون نى هايى در ميان آن. اما مى بينى محل رگ ها به روشنى در آن پيداست [آرى] آنها دو بال دارند؛ نه آن قدر نازك كه پاره شود و نه آن قدر ضخيم كه سنگينى كند)؛ «وَ جَعَلَ لَهَا أَجْنِحَةً مِنْ لَحْمِهَا تَعْرُجُ بِهَا عِنْدَ الْحَاجَةِ إِلَى الطَّيَرَانِ، كَأَنَّهَا شَظَايَا(1) الْآذَانِ غَيْرَ ذَوَاتِ رِيشٍ(2) وَ لَا قَصَبٍ، إِلَّا أَنَّكَ تَرَى مَوَاضِعَ الْعُرُوقِ بَيِّنَةً أَعْلَاماً، لَهَا جَنَاحَانِ لَمَّا يَرِقَّا فَيَنْشَقَّا، وَ لَمْ يَغْلُظَا فَيَثْقُلَا».
به راستى اين از عجايب خلقت است؛ بال هاى تمام پرندگان از پر تشكيل يافته كه در وسط آن چيزى شبيه به نى وجود دارد و به علت سبك بودنِ آنها به آسانى مى توانند پرواز كنند؛ ولى «خفّاش» كه از پرندگان سريع السير است، جنبه كاملا استثنايى دارد؛ بال هايش پرده اى از گوشت است كه در وسط آن استخوان هاى باريك غضروف مانندى وجود دارد. اين پرده در عين نازكى بسيار مقاوم است؛ هم سبك است و هم پر دوام؛ شبيه لاله گوش آدمى؛ و جالب اينكه اگر در برابر نور آفتاب يا چراغ به آن نگاه كنيم لوله كشى ظريف و گسترده و پيچيده اى از رگ هاى خوني كه آن را تغذيه مى كند مشاهده مى شود كه هنگام پرواز بسيار فعّال مى شوند تا مواد غذايى لازم را به بال ها براى حركت سريع برسانند، و این هم یکی دیگر از عجائب خلقت خفّاش است که انسان را به تنوع آفرینش و تدبیر پروردگار آشناتر می کند.
امام علی(ع) در ادامه به یکی دیگر از ویژگی های شگفت انگيز خفّاش اشاره مى كند و آن مربوط به پرورش نوزاد اوست؛ مى فرمايد: (او پرواز مى كند، در حالى كه نوزادش به او چسبيده! هرگاه مى نشيند نوزادش نيز همراه او به زمين مى آيد و هر زمان بالا مى رود او نيز بالا مى رود و از او جدا نمى شود تا اعضاى پيكرش محكم گردد و بال هايش قدرت پرواز پيدا كند، راه زندگى را بياموزد و مصالح خويش را بشناسد!)؛ «تَطِيرُ وَ وَلَدُهَا لَاصِقٌ بِهَا لَاجِىءٌ إِلَيْهَا، يَقَعُ إِذَا وَقَعَتْ، وَ يَرْتَفِعُ إِذَا ارْتَفَعَتْ، لَا يُفَارِقُهَا حَتَّى تَشْتَدَّ أَرْكَانُهُ، وَ يَحْمِلَهُ لِلنُّهُوضِ جَنَاحُهُ، وَ يَعْرِفَ مَذَاهِبَ عَيْشِهِ، وَ مَصَالِحَ نَفْسِهِ».
معروف است كه اين حيوان مانند ساير پستانداران عادت ماهيانه دارد و باردار مى شود و وضع حمل مى كند؛ برخلاف پرندگان ديگر كه تخم مى گذارند و جوجه هاى آنها در درون تخم پرورش مى يابند. پرندگان ديگر جوجه ها را با خود حمل نمى كنند؛ ولى خفّاش جوجه اش را با خود حمل مى كند و به پرواز در مى آيد. راه و رسم پرواز را به او نشان مى دهد و طريقه تهيه غذا و صيد كردن حشرات و مسيرهاى رفت و برگشت به لانه را به او مى آموزد شايد به اين دليل كه پرندگان ديگر در روز پرواز مى كنند و جوجه ها مى توانند در روشنايى با آنها همراه باشند؛ ولى اين پرنده كه در تاريكى شب پرواز مى كند ممكن است جوجه هايش نتوانند با او همراه باشند و يكديگر را گم كنند لذا ناگزير آنها را با خود حمل مى كند. در هر صورت همه چيز اين پرنده عجيب است و اين هم يكى ديگر از عجايب خلقت اوست كه انسان را به تنوع آفرينش و تدبير پروردگار آشناتر مى سازد.
سپس امام(عليه السلام) در جمله پايانى خطبه، سر تعظيم به پيشگاه خداوند فرود آورده، به تسبيح او مى پردازد؛ مى فرمايد: (پاك و منزّه است آفريننده همه اشياء كه از هيچ نمونه و الگويى كه از ديگرى به جاى مانده باشد پيروى نكرده است!)؛ «فَسُبْحَانَ الْبَارِئِ لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ عَلَى غَيْرِ مِثَالٍ خَلَا مِنْ غَيْرِهِ!».(3)