آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خداوند در آيه 96 سوره «مومنون» و آيه 34 سوره «فصلت» می فرماید: «بدى را با نيكى پاسخ ده»، و در آيه 22 سوره «رعد» درباره اوصاف خردمندان می گوید: «آنها بدى را به بدى پاسخ نمى گويند». از اين سه آيه به خوبى استفاده مى شود كه پيامبر(ص) و كسانى كه پيرو راستين او بوده و هستند، مأموريت دارند از مرحله عفو فراتر رفته و بدى را با نيكى پاسخ دهند، كارى كه تحمل آن براى هر كس ميسّر نيست، به همين دليل در آيه 23 سوره «رعد» مى فرمايد: «فقط کسانی که صبر و استقامت بالا و تقوا و ایمان قوی دارند به این مرحله می رسند».

خداوند در آيه 96 سوره مومنون مى فرمايد: (بدى را از راهى كه بهتر است دفع كن، و پاسخ بدى را به نيكى ده، ما به آنچه آنها مى گويند و توصيف مى كنند آگاه تريم)؛ «اِدْفَعْ بِالّتِى هِىِ اَحْسَنُ السَّيِئَة نَحْنُ اَعْلَمُ بِمُا يَصِفُونَ». از سویی این مضمون در آيه 34 سوره فصلت، با تعبير ديگرى بیان شده، خداوند مى فرمايد: (بدى را با نيكى دفع كن تا دشمنان سرسخت همچون دوستان گرم و صميمى شوند)؛ «اِدْفَعْ بِالَّتى هِىَ اَحْسَنُ فِاِذا الَّذى بَيْنِكَ وَ بَيْنَهُ عَداوَةً كَاَنَّهُ وَلِىٌّ حَميمٌ».
در آيه 22 سوره رعد، و در شرح اوصاف اُولِى الاَلْباب و صاحبان انديشه و فكر، مى فرمايد: (آنان با حسنات، سيئات را از ميان مى برند)؛ «وَ يَدرَئُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةِ». اين تعبير مى تواند اشاره به اين باشد كه آنها خطاها و گناهان خويش را با حسنات و اعمال نيك جبران مى كنند، و نيز مى تواند اشاره به اين باشد كه آنها بدى ديگران را به بدى پاسخ نمى گويند، بلكه بدى را با نيكى تلافى مى كنند، تا افراد خطاكار و گناه كار پيش وجدان خود شرمنده شوند و در كار خويش تجديد نظر نمايند. اين احتمال نيز در تفسير آيه داده شده است كه هر دو معنى در تفسير آيه جمع باشد.(1)
از اين سه آيه به خوبى استفاده مى شود كه پيامبر(صلى الله عليه وآله) [و كسانى كه پيرو راستين او بوده و هستند] مأموريت دارند از مرحله عفو و گذشت نيز فراتر بروند و بدى را با نيكى پاسخ دهند، كارى كه تحمل آن براى هر كس ميسّر نيست، به همين دليل در آيه بعد مى فرمايد: (به اين مرحله جز كسانى كه داراى صبر و استقامتند و كسانى كه بهره عظيمى از ايمان و تقوا دارند نمى رسند)؛ «وَ مايُلَقّاها اِلاّ الَّذينَ صَبَروُا وَ مايَلَقّاها اِلاّ ذوُ حَظٍّ عَظيم».
و راستى مقابله به ضد در برابر بدى ها كار سنگينى است كه جز نيكان و پاكان توان آن را ندارند؛ آنها كه بهره عظيمى از ايمان و تقوا و سهم وافرى از فضايل اخلاقى دارند. جالب اين كه در تاريخ پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) و پيشوايان بزرگ دين كراراً اين موضوع به اثبات رسيده، كه گاهى سخت ترين دشمنان كينه توز بر اثر مقابله به ضد (نيكى در برابر بدى) به كلى منقلب شده و مبدل به دوستان صميمى گشته اند، و اين تجربه هاى فراوان نشان مى دهد كه تأثير اين عمل، ملموس و چشمگير است.(2)