آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خشم مقدس در کنترل عقل و شرع قرار دارد، در حالی که خشم شيطانى، در كنترل هوا و هوس قرار دارد. از سوی دیگر، خشم مقدس توأم با برنامه و هدفی مقدس است، در حالى كه خشم شيطانى برنامه و هدف مقدسى ندارد. همچنین خشم مقدس دارای حدود معينى است، در حالى كه خشم شيطانى هيچ حد و مرزى را نمى شناسد. امام صادق(ع) می فرماید: «خشمگينی مومن او را از دائره حق خارج نمى كند، و خشنودی نیز او را در باطل وارد نمى سازد».

تفاوت «خشم مقدس» و «خشم مذموم» در اين است كه، اولا: خشم مقدس تحت كنترل عقل و شرع قرار دارد و به منظور بسيج تمام نيروها در برابر كار خلافى است كه در حال انجام است تا جلو آن گرفته شود. ولى خشم هاى شيطانى نه تنها تحت كنترل عقل نيست بلكه هوا و هوس هاى لجام گسيخته بر آن حاكم است.
ثانياً: خشم مقدس هدف مقدسى را دنبال مى كند و همواره توأم با برنامه ريزى است در حالى كه خشم هاى شيطانى نه هدف مقدسى دارد و نه برنامه اى.
ثالثاً: خشم هاى مقدس هميشه حدود معينى دارد، و از حد تجاوز نمى كند، در حالى كه خشم شيطانى هيچ حد و مرزى را به رسميت نمى شناسد، و با يك مثال ساده مى توان تمام تفاوت هايى را كه در بالا آمد مشخص كرد، خشم هاى مقدس مانند سيلاب هايى است كه از كوه ها به راه مى افتد و پشت سد قرار مى گيرد و به صورت حساب شده در كانال ها به جريان مى افتد و سبب انواع آبادى ها و بركت ها است. در حالى كه خشم شيطانى همانند سيلاب هايى است كه از كوه سرازير مى شود و هيچ مانعى بر سر راه آن نيست و هر چيزى را بر سر راه خود بيابد درهم مى كوبد و ويران مى سازد.
اين سخن را با حديثى از امام صادق(عليه السلام) پايان مى دهيم: «اِنَّمَا الْمُؤمِنُ الَّذى اِذا غَضَبَ لَمْ يَخْرُجُهُ غَضَبَهُ مِنْ حَقّ، وَ اِذا رَضِىَ لَمْ يَدْخُلْهُ رَضاهُ فِى باطِل»(1)؛ (مؤمن كسى است كه هرگاه خشمگين شود، خشم، او را از دائره حق خارج نمى كند، و هرگاه [از كسى] خشنود گردد، خشنوديش او را در باطل وارد نمى سازد).(2)