آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در آيه 177 سوره بقره، سخن از ريشه و اساس همه نيكی ها است و برای آن شش عنوان ايمان، انفاق، اقامه نماز، ادای زکات، وفای به عهد و صبر بیان فرموده است. اين تعبير نشان مى دهد كه وفاى به عهد از نظر اسلام و قرآن آنقدر اهميت دارد كه هم رديف ايمان به خدا، نماز و زكات است. مفهوم وفای به عهد در قرآن به صورت مطلق بيان شده، که شامل عهدهاى الهى و پيمان هاى مردمى می شود، خواه در برابر مسلمان يا غير مسلمان باشد يعنى مادامی كه آنان به عهد خود پايبند هستند، مسلمانان نيز بايد به پيمان خود وفادار باشند.

در آيه 177 سوره بقره، سخن از ريشه و اساس همه نيكي ها است. در این آیه به بيان شش عنوان پرداخته، نخست از ايمان به خدا و روز قيامت و فرشتگان و پيامبران و كتاب آسمانى سخن به ميان آورده و بعد به مسأله انفاق فى سبيل الله (انفاقهاى مستحبى) و برپا داشتن نماز و اداى زكات اشاره مى كند و در پنجمين عنوان سخن از وفاى به عهد و در ششمين عنوان به اهميت صبر و استقامت در برابر مشكلات زندگى و حوادث ميدان جنگ مى پردازد. در مورد وفاى به عهد چنين مى گويد: (و كسانى كه به عهد خويش هنگامى كه پيمان مى بندند وفا مى كنند)؛ «وَ الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ اِذا عاهَدُوا».
اين تعبير نشان مى دهد كه وفاى به عهد از نظر اسلام و قرآن آنقدر اهميت دارد كه هم رديف ايمان به خدا و نماز و زكات است. با توجه به اينكه ماده اصلى «وفا» اين است كه چيزى به حد كمال و تمام برسد، هنگامى كه كسى به عهد و پيمان خود عمل كند اين واژه درباره او به كار مى رود و «وَفى بِعَهْدِه» يا «اَوُفى بِعَهْدِه» گفته مى شود (بنابراين ثلاثى مجرد و مزيد اين واژه هر دو يك معنى مى دهد).
واژه «عهد» در اصل به معنى «سرزدن» و «پاسدارى» از چيزى است و به همين دليل به قراردادهائى كه بايد آنها را حفظ كرد و دقيقاً رعايت نمود عهد گفته مى شود. اين نكته نيز حائز اهميت است كه قرآن هيچ قيد و شرطى براى وجوب وفاى به عهد در اين آيه قائل نشده است، بنابراين هم عهدهاى الهى را شامل مى شود و هم عهد و پيمانهاى مردمى را، خواه در برابر مسلمانان باشد يا غير مسلمانان يعنى مادام كه آنها به عهد و پيمان خود پايبند باشند مسلمين نيز بايد عهد و پيمانهائى كه با آنان دارند رعايت كنند.(1)