آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علي(ع) با توصیه به تقسیم مسئوليت ها به فرزندش امام حسن(ع) می فرماید: «براى هر يك از خدمتگذارانت كار معينى قرار ده كه او را در برابر آن كار مسئول بدانى؛ زيرا اين سبب مى شود آنها كارهاى تو را به يكديگر وا نگذارند». در واقع تقسيم كار یکی از مهم ترين اصول مديريتی است؛ زيرا غالبا افراد برای فرار از مسئوليت کارها را به گردن یکدیگر مى اندازند، اما با تقسیم كار، افراد وظیفه خود را شناخته و در انجام آن تلاش مى كنند و اين توصيه ها نشان از توجه ويژه حضرت به اصول مديريتی دارد.

امام علي(علیه السلام) در بخشی از نامه 31 «نهج البلاغه»، دستور مهمی در زمينه تقسیم مسئولیت ها به فرزند دلبندش ـ و در واقع به همه انسان ها به عنوان پدرى دلسوز ـ مى دهد و مى فرمايد: (براى هر يك از خدمتگذارانت كار معينى قرار ده كه او را در برابر آن كار مسئول بدانى؛ زيرا اين سبب مى شود آنها كارهاى تو را به يكديگر وا نگذارند [و از زير بار مسئوليت شانه تهى نكنند])؛ «وَ اجْعَلْ لِكُلِّ إِنْسَانٍ مِنْ خَدَمِكَ عَمَلاً تَأْخُذُهُ بِهِ، فَإِنَّهُ أَحْرَى أَلَّا يَتَوَاكَلُوا(1) فِي خِدْمَتِكَ».
تقسيم كار از مهمترين اصول مديريت است؛ زيرا بدون آن غالبا افراد در انتظار ديگران مى نشينند و مسئوليت ها را به گردن آنها مى اندازند و به هنگامى كه كار روي زمين مى ماند در برابر مؤاخذه كارفرما به اين عذر متوسل مى شوند كه ما گمان كرديم ديگران اين كار را انجام خواهند داد و اگر به ديگران گفته شود آنها هم همين عذر را مى آورند؛ ولى هنگامى كه كارها و مسئوليت ها تقسيم شود هر كسى مى داند در برابر كار خود مسئول است و در انجام آن سعى و تلاش مى كند. اين توصيه نشان مى دهد كه امام(عليه السلام) به اصول مديريت كاملا توجّه داشته و فرزندش را به آن توصيه مى كند.
در زمان پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) نيز در جنگ و غير جنگ اين امر نمايان بود كه فردى را فرمانده ميمنه لشكر و فرد ديگرى را فرمانده ميسره و فرد سومى را در قلب سپاه قرار مى داد و مسئوليت ها را تعيين مى فرمود. براى جمع آورى زكات افراد خاصى مأموريت داشتند و براى كسب اطلاعات از وضع دشمنان افراد ديگرى مأموريت پيدا مى كردند و اداره امور بخش هاى كشور اسلام به افراد آگاه سپرده مى شد.(2)