آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

واژه «لُمَزَه» و «هُمَزَه»، صيغه مبالغه بوده و دارای يك معنى هستند، و اشاره به غيبت كنندگان و عيب جويان دارند. مفسران در معنی این دو واژه آرای متفاوتى دارند؛ گروهی معتقدند «هُمَزه» به معنی غيبت کننده و «لُمَزه» به معنی عيب جو می باشد. برخي دیگر «همزه» را به کسي اطلاق می کنند که با اشاره عيب جويی مي کند و «لمزه» را به کسی اطلاق می کنند که با زبان، اين عمل زشت را انجام می دهد و ... و برخی نيز اين دو واژه را به يک معنی می پندارند.

واژه «لُمَزَة» از ماده لمز (بر وزن رمز) و «هُمَزَه» از ماده همز (بر همين وزن) هر دو صيغه مبالغه و به يك معنى هستند، و اشاره به غيبت كنندگان و عيب جويان مى باشد. مفسران در معنی این دو واژه آرای متفاوتى دارند. عده ای از مفسران این دو واژه را به يك معنى دانسته، و برخی دیگر این دو را دارای معنی مستقل می دانند و معتقدند «هُمَزَه» به معنى غيبت كننده، و «لُمَزَه» را به معنى عيب جو می باشد؛ عده ای «هُمَزَه» را به كسى اطلاق می کنند كه با اشاره عيب جويى مى كند و «لُمَزَه» را به معنى عیب جویی با زبان، تفیسر کرده اند.
گروهی دیگر، «لمزه» را به معنى عيب جويى آشكار و «همزه» را به معنى عيب جويى پنهان و يا اشاره دانسته اند؛ و بعضى عقيده دارند «هُمَزَه» كسى است كه در حضور، عيب جويى مى كند و «لُمَزَه» كسى است كه در پشت سر، اين كار را انجام مى دهد. بعضى از مفسران گفته اند همز و لمز، دو صفت رذيله است كه از جهل و غضب و تكبّر تركيب شده است، زيرا هم سبب اذيّت و آزار ديگران است و هم نوعى برترى طلبى در آن نهفته است که شخص از آنجا كه در خود فضيلتى نمى بيند سعى مى كند به ديگران عيب بگذارد تا خودش را برتر نشان دهد.(1) در این تفسير، مفسر اين دو صفت را از اوصاف منافقان بيان مى كند و مستند خود را یکی از احادیث با همین مضمون قرار داده است.(2)،(3)