آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ایشان می فرماید: «در هر سال مدتى را در غار حراء به عبادت خدا مى پرداخت و جز من کسی او را نمى ديد و من هنگام بعثت نور وحى و رسالت و بوى نبوّت را استشمام كردم». از سوی دیگر بر اساس پاره اى روايات پيامبر(ص) حتى پس از بعثت نیز گاهى به غار حراء مى رفت و به دور از آزار مشركان به عبادت مى پرداخت، و در بازگشت به طواف کعبه رفته و سپس به خانه بازمی گشت. حتی گاهی على(ع) و خديجه نیز همراه آن حضرت بودند.

امام علی(علیه السلام) در یکی از فرازهای خطبه 192 «نهج البلاغه» به يكى از فصول مهم زندگى پيامبر(صلى الله عليه وآله) قبل از بعثت؛ يعنى داستان عبادت هاى او در «غار حراء» اشاره كرده، چنين مى فرمايد: (او در هر سال مدتى را در مجاورت غار حراء به سر مى برد [و به عبادت خدا مى پرداخت] من او را مى ديدم و كسى ديگر او را نمى ديد [و از برنامه عبادت او خبر نداشت] و هنگامى كه آن حضرت به نبوّت مبعوث شد در آن روز خانه اى كه اسلام در آن راه يافته باشد، جز خانه پيامبر(صلى الله عليه وآله) نبود كه او و خديجه در آن بودند و من نفر سوم بودم، من نور وحى و رسالت را مى ديدم و بوى نبوّت را استشمام مى كردم)؛ «وَ لَقَدْ كَانَ يُجَاوِرُ فِي كُلِّ سَنَةٍ بِحِرَاءَ فَأَرَاهُ، وَ لاَ يَرَاهُ غَيْرِي، وَ لَمْ يَجْمَعْ بَيْتٌ وَاحِدٌ يَوْمَئِذٍ فِي الْإِسْلِامِ غَيْرَ رَسُولِ اللهِ(صلى الله عليه وآله) وَ خَدِيجَةَ وَ أَنَا ثَالِثُهُمَا، أَرَى نُورَ الْوَحْيِ وَ الرِّسَالَةِ، وَ أَشُمُّ رِيحَ النُّبُوَّةِ».
اين عبارت نشان مى دهد كه داستان عبادت پيامبر(صلى الله عليه وآله) در غار حراء سال ها تكرار مى شد، به طورى كه امام(عليه السلام) مى فرمايد: «هر سال آن حضرت به حراء مى رفت» و نيز نشان مى دهد كه تنها على(عليه السلام) با او بود. غار حراء بر فراز كوهى قرار دارد كه امروز «جبل النور» ناميده مى شود. سابقاً اين كوه در خارج مكه بود؛ ولى امروز به سبب گسترش شهر مكّه، جبل النور و غار حراء در داخل مكّه قرار دارد و پيمودن آن از پاى كوه تا فراز آن حدود يك ساعت به طول مى انجامد.
غار مزبور غار كوچكى است كه گنجايش يك نفر ايستاده در حال عبادت و دو سه نفر نشسته را دارد؛ ولى در كنار آن محل نسبتاً وسيعى است كه جاى نشستن گروهى است. جالب اينكه دو طرف غار باز است و هواى لطيفى در غار جريان دارد و در گرم ترين اوقات سال، انسان احساس گرما نمى كند و از همه گذشته، جاى خلوت و مملوّ از روحانيت است. پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) قبل از بعثت و حتى گاه بعد از بعثت براى دور ماندن از غوغاى بت پرستان جاهل و جامعه مملوّ از خرافات آن عصر، به غار حراء مى رفت و ساعت ها و روزها به راز و نياز با خدا مى پرداخت و در اسرار آسمان و زمين مى انديشيد. قابل توجّه است كه داخل غار اگر كسى رو به دهانه شمالى غار بايستد هم رو به كعبه ايستاده و هم رو به بيت المقدس.
از پاره اى از روايات استفاده مى شود كه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) حتى بعد از نبوّت، گاهى به غار حراء مى رفت و دور از اذيّت و آزار مشركان متعصّب، به عبادت و راز و نياز با خدا مى پرداخت و حضرت علي(عليه السلام) و خديجه گاه با آن حضرت بودند و مى دانيم نخستين شعاع وحى در همانجا درخشيد.
ابن ابى الحديد در «شرح نهج البلاغه» خود مى گويد: داستان مجاورت پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) به غار حراء مشهور است و در كتب صحاح آمده كه او در هر سال يك ماه در جوار حراء بود و در آن ماه نيازمندانى به سراغ آن حضرت مى آمدند و آنها را اطعام مى كرد، هنگامى كه اين مدت پايان مى پذيرفت و پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) از آنجا باز مى گشت به سراغ كعبه مى آمد و هفت دور يا بيشتر طواف مى كرد، سپس به خانه خود باز مى گشت تا سال بعثت فرا رسيد. پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) ماه مبارك را در آن سال به اتّفاق خديجه و على بن ابى طالب و خادمى كه داشتند در آنجا بود و در اين زمان بود كه جبرئيل فرمان نبوّت و رسالت را براى آن حضرت آورد و (اين حديث ظاهراً اشاره به نزول دفعى و يك پارچه قرآن بر پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) در ماه رمضان است و منافاتى با نزول تدريجى كه آغاز آن 27 رجب است، ندارد).(1)،(2)