آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) با اشاره به عواقب «دنیاپرستي» می فرماید: «در برابر زرق و برق دنيا خويشتنداری کنید، و به آن چشم ندوزيد و به سخن كسى كه شما را به آن ترغيب مى كند گوش فرا ندهيد؛ زيرا زرق و برقش نيرنگ و سخنش دروغ و اموال گرانقيمتش غارت شده، و متاعش به سرقت رفته است، آگاه باشيد دنيا همچون زن هرزه عشوه گر و خودنمايى است كه مردم را به سوى خود فرا مى خواند و يا همچون حيوان سركشى صاحبش را از خود مى راند، دروغگويى است پرخيانت، ناسپاسى است حق نشناس و دشمنى است بازدارنده و پشت كننده اى است مضطرب و نگران».

امام علی(علیه السلام) در بخشی از خطبه 191 «نهج البلاغه» به بيان عواقب سوء «دنیاپرستي» پرداخته و در ضمن نُه جمله كوتاه، دستوراتى درباره برحذر شدن از دنياى فريبنده بيان كرده، حضرت مى فرمايد: (در برابر زرق و برق دنيا خويشتندار، و نسبت به آخرت دلباخته و مشتاق باشيد. آن كس كه تقوی، او را بلندمرتبه ساخته، خوار مشمريد و آن كس كه دنيا عزيزش كرده ارجمند ندانيد. به زرق و برق دنيا چشم ندوزيد و به سخن كسى كه شما را ترغيب به آن مى كند گوش فرا ندهيد و به ندايش پاسخ مگوييد. از درخشندگى ظاهريش روشنايى مخواهيد و فريفته اشياى [به ظاهر] نفيس آن نگرديد)؛ «وَ كُونُوا عَنِ الدُّنْيَا نُزَّاهاً(1)، وَ إِلَى الْآخِرَةِ وُلَّاهاً(2)، وَ لَا تَضَعُوا مَنْ رَفَعَتْهُ التَّقْوَى، وَ لَا تَرْفَعُوا مَنْ رَفَعَتْهُ الدُّنْيا. وَ لَا تَشِيمُوا(3) بَارِقَهَا(4) وَ لَا تَسْمَعُوا نَاطِقَهَا، وَ لَا تُجِيبُوا نَاعِقَهَا(5)، وَ لَا تَسْتَضِيئُوا بِإِشْرَاقِهَا، وَ لَا تُفْتَنُو بِأَعْلَاقِهَا(6)».
در واقع امام(عليه السلام) در اين عبارت پرمعنا راه هاى نفوذ دنيا را در فكر و جان انسان ها مورد توجّه قرار داده و درباره همه آنها هشدار مى دهد؛ دورى از زرق و برق دنيا، عشق به آخرت، حمايت از پرهيزكاران، بى اعتنايى به مقامات دنياپرستان، چشم ندوختن به اموال و ثروت ها و كاخ ها و زينت هاى ظاهرى، گوش ندادن به وسوسه هاى دنياپرستان و دست ردّ به سينه آنها زدن، فريب درخشش ظاهرى دنيا را نخوردن و به امورى كه مورد علاقه صاحبان زر و زور است، دل نبستن. به يقين هر كس اين هشدارهاى نه گانه را به كار ببندد در دام شيطان و دنياپرستان نخواهد افتاد.
سپس امام على(عليه السلام) به بيان دليل هاى روشنى براى هشدارهاى بالا پرداخته، و در ادامه چنین می فرماید: (؛ زيرا زرق و برقش نيرنگ و سخنش دروغ و اموال گرانقيمتش غارت شده، و متاعش به سرقت رفته است)؛ «فَإِنَّ بَرْقَهَا خَالِبٌ(7)، وَ نُطْقَهَا كاذِبٌ، وَ أَمْوَالَهَا مَحْرُوبَةٌ(8)، وَ أَعْلَاقَهَا مَسْلُوبَةٌ».

در واقع هر يك از اين دلايل چهارگانه اشاره به بخشى از تعبيرات گذشته است: «فريبنده بودن زرق و برق دنيا» به جهت آن است كه دوام و بقايى ندارد و «دروغ بودن سخنانش» به دليل اين است كه با هيچ كس در هيچ زمان وفا نكرده است. «غارت شده بودن اموالش» به جهت اين است كه پيوسته دنياپرستان آن را از دست يكديگر غارت مى كنند و «به سرقت رفته بودنش» از آن روست كه هر مال ظاهراً نفيسى كه در دست كسى است فرد دنياپرستى چشم به آن دوخته و در فرصت مناسب آن را مى ربايد.
آنگاه بار ديگر امام(عليه السلام) به همه مخاطبان خويش هشدار مى دهد و با ذكر شش وصف ديگر از اوصاف رذيله دنيا، همگان را از گرفتار شدن در دام آن بر حذر مى دارد و مى فرمايد: (آگاه باشيد دنيا همچون زن هرزه عشوه گر و خودنمايى است كه مردم را به سوى خود فرا مى خواند و يا همچون حيوان سركشى صاحبش را از خود مى راند، دروغگويى است پر خيانت، ناسپاسى است حق نشناس و دشمنى است بازدارنده و پشت كننده اى است مضطرب و نگران)؛ «أَلَا وَ هِيَ الْمُتَصَدِّيَةُ(9) الْعَنُونُ(10)، وَ الْجَامِحَةُ(11) الْحَرُونُ(12)، وَ الْمَائِنَةُ(13) الْخَؤُونُ(14)، وَ الْجَحُودُ الْكَنُودُ(15)، وَ الْعَنُودُ الصَّدُودُ(16)، وَ الْحَيُودُ(17) الْمَيُودُ(18)».(19)