آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

جهان بر اساس نظم علت و معلول و اسباب و مسبّبات براى هدايت و رشد و تكامل انسان ها آفريده شده است و نيازمندى هاى طبيعى بشر با عوامل و اسباب عادى برآورده مى گردد و فيوضات معنوى خداوند همچون هدايت، مغفرت و آمرزش نيز بر اساس نظامى خاص بر انسانها نازل مى شود و اراده حكيمانه خداوند بر اين تعلق گرفته كه امور از طريق اسباب خاص و علل معين به انسانها برسد. ضمن اینکه با توسل به اهل بیت(ع) مردم به جهت دريافت فيوضات الهى به واسطه آنان نه تنها به مقام شامخ آنها يقين حاصل مى كنند؛ بلكه از دستورات آنها كه همان دستورات خداوند است پیروی مى کنند.

«توسُّل» وسيله و واسطه قرار دادن چيزى بين خود و مطلوب است. وسيله بر دو نوع است: گاهى از امور مادى است، مثل آب و غذا كه وسيله رفع تشنگى و گرسنگى است و زمانى نيز از امور معنوى است، مثل گناهكارى كه خدا را به مقام و جاه يا حقيقت پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله) قسم مى دهد، تا از گناهش بگذرد. در هر دو صورت وسيله لازم است؛ زيرا خداوند متعال، جهان آفرينش را به بهترين صورت آفريده است، آنجا كه مى فرمايد: «الَّذي أَحْسَنَ كُلَّ شَيْ‏ءٍ خَلَقَهُ»(1)؛ (آن خدايى كه همه چيز را به بهترين صورت آفريد).
جهان بر اساس نظم علت و معلول و اسباب و مسبّبات براى هدايت و رشد و تكامل انسان ها آفريده شده است و نيازمندى هاى طبيعى بشر با عوامل و اسباب عادى برآورده مى گردد. فيوضات معنوى خداوند همچون هدايت، مغفرت و آمرزش نيز بر اساس نظامى خاص بر انسانها نازل مى شود و اراده حكيمانه خداوند بر اين تعلق گرفته كه امور از طريق اسباب خاص و علل معين به انسانها برسد.
بنابراين، همان گونه كه در عالَم ماده نمى توان پرسيد: چرا خداوند متعال زمين را با خورشيد نورانى كرده و خود بى واسطه به چنين كارى دست نزده است؟ در عالَم معنا نيز نمى توان گفت: چرا خداوند مغفرت خويش را به واسطه اولياى الهى شامل حال بندگان مى كند؟
شهيد مطهرى(رحمة الله عليه) مى فرمايد: «فعل خداوند داراى نظام است. اگر كسى بخواهد به نظام آفرينش اعتنا نداشته باشد گمراه است. به همين جهت است كه خداى متعال گناهكاران را ارشاد فرموده است كه نزد رسول اكرم(صلى الله عليه و آله) بروند و علاوه بر اينكه خود طلب مغفرت كنند، از آن بزرگوار بخواهند كه براى ايشان طلب مغفرت كند. قرآن كريم مى فرمايد: «وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً»(2)؛ (اگر ايشان هنگامى كه [با ارتكاب گناه] به خود ستم كردند، نزد تو مى آمدند و از خدا آمرزش مى خواستند و پيامبر هم براى ايشان طلب مغفرت مى كرد، خدا را توبه پذير مهربان مى يافتند)».(3)
از همين رو مى بينيم كه در قرآن و سنت تاكيد فراوانى بر وسيله و توسل شده است. خداوند متعال مى فرمايد: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسيلَةَ»(4)؛ (اى مومنين! تقوا پيشه كنيد و براى رسيدن به او وسيله طلب نماييد).
اثر و فايده ديگرى كه در توسل به اولياى الهى خصوصاً ذوات مقدسه اهل بيت(عليهم السلام) است، اين است كه مردم به جهت دريافت فيوضات الهى به واسطه آنان نه تنها به مقام شامخ آنها از نبوت يا امامت يقين حاصل مى كنند؛ بلكه از باب «الانسانُ عَبيدُ الاحسان» فرمانبردارِ دستورات آنها - كه همان دستورات خداوند است - مى شوند.(5)