آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) درباره ويژگي هاي «انسان صبور» می فرماید: «شخص صبور پيروزى را از دست نخواهد داد، هرچند زمان طولانى بگذرد». در واقع حقيقت صبر همان استقامت در برابر موانع رسیدن به مقصد و پيمودن راه طولانى رسيدن به هدف است، و تا چنين استقامتى در انسان نباشد موفق نمی شود؛ زيرا زندگى دنيا آمیخته با مشكلات است. تاريخ بارها نشان داده كه پيروزى در پرتو استقامت و صبر حاصل می شود. قرآن در رابطه با پیروزی بنی اسرائیل بر فرعونیان می فرماید: «وعده پروردگارت بر بنى اسرائيل، به خاطر صبر و استقامت آنان تحقق يافت».

امام علي(عليه السلام) در حکمت 153 «نهج البلاغه» اشاره به نكته مهمى مى كند كه در همه فعاليت هاى فردى و جمعى تأثيرگذار است، مى فرمايد: (شخص صبور [و با استقامت] پيروزى را از دست نخواهد داد، هرچند زمان طولانى بگذرد)؛ «لَا يَعْدَمُ الصَّبُورُ الظَّفَرَ وَ إِنْ طَالَ بِهِ الزَّمَانُ».
حقيقت صبر همان استقامت است؛ استقامت در برابر موانع وصول به مقصد و پيمودن راه طولانى وصول به هدف و استقامت در برابر دردها و رنج ها و كارشكنى هاى اين و آن. تا چنين استقامتى در انسان نباشد به جايى نمى رسد، زيرا طبيعت زندگى دنيا اين است كه با مشكلات آميخته شده و غالباً در كنار گل ها خارهايى است و در كنار عسل ها نيش زنبورانى. تاريخ نيز بارها و بارها نشان داده است كه پيروزى ها در انتظار افراد بااستقامت و صبور است. تا آنجا كه اين سخن به صورت ضرب المثل كوتاهى در ميان همه معروف است. عرب ها مى گويند: «مَنْ صَبَرَ ظَفَرَ» و فارس ها مى گويند:
صبر و ظفر هر دو دوستان قديمند *** بر اثر صبر نوبت ظفر آيد
قرآن مجيد بارها به اين حقيقت اشاره كرده، از جمله در داستان يوسف(علیه السلام) هنگامى كه برادران، او را شناختند پرده از راز خود برداشت، اين جمله را گفت: «أَنَا يُوسُفُ وَ هذَا أَخِى قَدْ مَنَّ اللهُ عَلَيْنَا إِنَّهُ مَنْ يَتَّقِ وَ يَصْبِرْ فَإِنَّ اللهَ لَا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ»(1)؛ (من يوسفم، و اين برادر من [بنيامين] است، خداوند بر ما منّت گذارد، هركس تقوا پيشه كند و شكيبايى و استقامت نمايد، [سرانجام پيروز مى شود]؛ چرا كه خداوند پاداش نيكوكاران را ضايع نمى كند). هم چنین درباره بنى اسرائيل بعد از آنكه بر فرعونيان پيروز شدند می فرماید: «وَ أَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِينَ كَانُوا يُسْتَضْعَفُونَ مَشَارِقَ الاَرْضِ وَ مَغَارِبِهَا الَّتِى بَارَكْنَا فِيهَا وَ تَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنَى عَلَى بَنِى إِسْرَائِيلَ بِمَا صَبَرُوا»(2)؛ (و مشرق ها و مغرب هاى پربركت زمين را به آن قوم كه [زير زنجير ظلم و ستم] به ضعف كشانده شده بودند، واگذار كرديم، و وعده نيك پروردگارت بر بنى اسرائيل، به خاطر صبر و استقامتى كه به خرج دادند، تحقق يافت).
اميرمؤمنان على(عليه السلام) در عبارت كوتاهى كه از آن حضرت روايت شده، مى فرمايد: «اَلصَّبْرُ مِفْتاحُ الظَّفَرِ»(3)؛ (صبر و استقامت كليد پيروزى است). در واقع بهترين شاهد و گواه براى كلام امام(عليه السلام) مطالعه تاريخ گذشتگان و پیروزی آنان در تمام رشته علمى و صنعتى و سياسى و اجتماعى است، كسانى كه از صبر و استقامت بيشترى برخوردار بودند، همان ها كه بر مركب صبر سوار شدند و به سوى مقصد تاختند و شاهد مقصود را در آغوش گرفتند.(4)