آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) در مورد نقش «عمل صالح» در سعادت اخروی می فرماید: «از كسانى نباش كه بدون عمل، اميد سعادت اخروى دارد»، در واقع بدون كوشش نمی توان به نعمت هاى پرارزش الهى در آخرت رسید. همچنین قرآن با تأكيد بر این معنی می فرماید: «براى انسان چيزى جز سعى و كوشش او نيست، و اين كه تلاش او به زودى ديده مى شود». در واقع «عمل صالح» تنها وسيله نجات است و اين پاسخى است براى آنان كه تصور مى كنند تنها با ذكر شهادتين و اظهار اسلام و ... اهل نجات خواهند شد.

امام علی(ع) در حکمت 150 «نهج البلاغه» مى فرمايد: (از كسانى نباش كه بدون عمل، اميد سعادت اخروى دارد)؛ «لَا تَكُنْ مِمَّنْ يرْجُو الآخِرَةَ بِغَيرِ الْعَمَلِ».(1)
به گفته مرحوم مغنيه در «فى ظلال انسان» براى رسيدن به متاع حقير دنيا بدون تلاش و سعى و كوشش هرگز به مقصود نمى رسد، پس چگونه براى رسيدن به نعمت هاى پرارزش الهى در آخرت كه نه چشمى همانند آن را ديده و نه گوشى وصف آن را شنيده و نه بر قلب انسانى خطور كرده مى تواند بدون سعى و كوشش برسد.(2)
قرآن مجيد با تاکید بر این معنا مى فرمايد: «وَ أَنْ لَّيْسَ لِلاِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَى * وَ أَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُرَى»(3)؛ (و اين كه براى انسان چيزى جز [حاصل] سعى و كوشش او نيست، و اين كه تلاش او به زودى ديده مى شود). همچنین در آیه ديگر مى فرمايد: «أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَ لَمَّا يَأْتِكُمْ مَثَلُ الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِكُمْ مَسَّتْهُمُ الْبَأْسَاءُ وَ الضَّرَّاءُ وَ زُلْزِلُوا حَتَّى يَقُولَ الرَّسُولُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ مَتَى نَصْرُ اللهِ»(4)؛ (آيا گمان كرديد داخل بهشت مى شويد، بى آنكه حوادثى همچون حوادث گذشتگان به شما برسد؟! همانان كه سختى ها و زيان ها به آنها رسيد، و آن چنان بى قرار شدند كه پيامبر و افرادى كه با او ايمان آورده بودند گفتند: پس يارى خدا كى خواهد آمد؟!).
رسول خدا(صلى الله عليه وآله) در حديثى مى فرمايد: «اَيُّها الناسُ اِنِّهُ لَيْسَ بَيْنَ اللَّهِ وَ بَيْنَ أَحَدٍ شَيْءٌ يُعْطِيهِ بِهِ خَيْراً أَوْ يَصْرِفُ بِهِ عَنْهُ شَرّاً إِلَّا الْعَمَلُ الصالِحُ لَا يَدَّعِي مُدَّعٍ وَ لَا يَتَمَنَّ مُتَمَنٍّ أنَّهُ يَرْجوُا إِلَّا بِعَمَلٍ وَ رَحْمَة وَ لَوْ عَصَيْتُ هَوَيْتُ اللَّهُمَّ هَلْ بَلَّغْتُ ثَلاثاً»(5)؛ (اى مردم! ميان خدا و بين هيچ كس چيزى نيست كه به وسيله آن خيرى به كسى برساند يا شرّى را از او دفع كند مگر عمل صالح [تنها وسيله جلب خيرات و دفع آفات همين است، بنابراين] هيچ كس ادعا نكند و آرزو نداشته باشد كه اهل نجات است مگر به عمل صالح و رحمت الهى، من هم اگر عصيان پروردگار كنم سقوط خواهم كرد، سپس رسول اكرم(صلى الله عليه وآله) سه بار اين جمله را تكرار كرد: خداوندا آيا من ابلاغ كردم؟).
احاديث در اين زمينه بسيار است كه وسيله نجات تنها عمل صالح است و اين پاسخى است براى آنها كه تصور مى كنند تنها با ذكر شهادتين و اظهار اسلام و به جا آوردن نماز و روزه و خواندن بعضى از ادعيه و توسلات و يا حتى تنها با شركت در يك مجلس عزادارى اهل نجات خواهند شد، هر چند زندگى آنها سراسر آلوده گناه و معصيت باشد.(6)