آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اسلام نه چند همسری را اختراع کرد و نه به جهت وجود مصالحی آن را نسخ نمود، بلکه درصدد اصلاح آن در موارد ضروری برآمد. نمونه هایی از این اصلاحات عبارتند از: 1- اسلام در تعدد زوجات، محدویت کمّی قائل شده، لذا به یک نفر اجازه نمی دهد که بیش از چهار زن داشته باشد. 2- اسلام در تعدد زوجات، عدالت را شرط کرده و به هیچ وجه تبعیض در بین همسران را اجازه نمی دهد. 3- اسلام در تعدد زوجات، قائل به محدودیت کیفی است و چند همسری را در مواردی خاص مانند قوت جنسی شخص یا کثرت زنان امضاء کرده است.

اسلام نه چند همسری را اختراع کرد و نه به جهت وجود مصالحی آن را نسخ نموده است، بلکه درصدد اصلاح آن در موارد ضروری برآمده است. اینک به چند نمونه از این اصلاحات اشاره می کنیم:

1- ایجاد محدویت کمّی

قبل از اسلام تعدّد زوجات نامحدود بود، یک نفر به تنهایی می توانست صدها زن داشته باشد، ولی اسلام برای آن حدّاکثری را معین کرد و به یک نفر اجازه نداده که بیش از چهار زن داشته باشد.

2- لزوم عدالت

اصلاح دیگری که اسلام به عمل آورده این بود که عدالت را شرط کرد و اجازه نداد به هیچ وجه تبعیضی میان زنان یا میان فرزندان آنان صورت پذیرد. قرآن کریم در این باره می فرماید: «فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ تَعْدِلُوا فَواحِدَهً»(1)؛ (و اگر مى  ترسید عدالت را [درباره همسران متعدّد] رعایت نکنید، تنها یک همسر بگیرید). از این رو حضرت علی(علیه السلام) در اوقاتی که دو زن داشت حتی اگر می خواست وضو بسازد در خانه زنی که نوبتش نبود وضو نمی گرفت.

رسول خدا(صلی الله علیه وآله) منتهای عدالت را در مورد همسران خود رعایت می کرد و هیچ گونه تبعیضی میان آن ها قائل نمی شد. و لذا عایشه می گفت: رسم پیامبر این بود که هیچ یک از ما را بر دیگری ترجیح نمی داد. با همه به عدالت و تساوی کامل رفتار می نمود. کمتر روزی اتفاق می افتاد که به همه زنان خود سرنزند و احوال پرسی و تفقّد ننماید، ولی نوبت هر کسی که بود نسبت به دیگران به احوال پرسی قناعت می کرد و شب را در خانه آن کس به سر می برد که نوبت او بود... .

3- ایجاد محدودیت کیفی

اسلام به جهت کثرت در شهوت رانی، تعدّد زوجات را تشریع نکرده است، بلکه در مواقع خاص و مصالحی که در نظر می گیرد؛ از قبیل: قوّت جنسی شخص یا کثرت زن یا جهات دیگر مسأله تعدّد زوجات را امضا نموده است. و این مطلب از روح شریعت استفاده می شود.(2)