آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

گاهی سؤال می شود که چرا در صورتی که مادری فرزند خود را به قتل برساند؛ «قصاص» می شود، اما اگر پدری فرزند خود را بکشد، «قصاص» نمی شود؟ در پاسخ گفته می شود مادر مظهر عطوفت و مهربانی است، به گونه ای که حاضر است جان خود را فدای فرزند خود کند. حال اگر مادری فرزند خود را به قتل برساند، در واقع چنان قساوتی پیدا کرده که به فرزند خود هم رحم نمی کند، لذا وجود او برای جامعه و خانواده خطرناک است و باید «قصاص» شود. از سویی پدر محور قدرت اقتصادی خانواده است و در صورت «قصاص»، نظام اقتصادی خانواده بر هم می خورد.

گاهی سؤال می شود که چرا در صورتی که پدر فرزند خود را بکشد او را بر این جنایت «قصاص» نمی کنند و تنها از او جریمه مالی اخذ می کنند، ولی اگر مادری فرزند خود را به قتل برساند او را «قصاص» کرده و به قتل می رسانند؟

پاسخ: اولاً: «قصاص»، اصل اوّلی در جنایت عمد است و در این حکم فرقی بین افراد نیست و لذا اگر در مورد جنایات عمدی «قصاص» برداشته شده، باید به دنبال علت آن بود. پس اگر مادر در مورد کشتن فرزندش قصاص می شود مطابق اصل است، و باید به دنبال علّت و فلسفه عدم «قصاص» در مورد پدر باشیم.

ثانیاً: مادر مظهر عطوفت و مهربانی نسبت به فرزند است. مادر طبیعی کسی است که حاضر است جان خود را فدای جان فرزند خود کند و این مطلبی است که به تجربه در طول تاریخ به وقوع پیوسته و عملی شده است. حال اگر مادری دست به قتل فرزند خود زد، معلوم می شود که چنان حالت قساوتی پیدا کرده که به فرزند خود هم رحم نمی کند و لذا وجود او برای جامعه و خانواده خطرناک است و بدین جهت باید سربه نیست شود.

ثالثاً: در مورد پدر که «قصاص» از او برداشته شده، شاید به جهت آن است که پدر محور قدرت اقتصادی خانواده است و در صورتی که او قصاص شود، نظام اقتصادی معیشتی خانواده بر هم می خورد.

رابعاً: مطابق آنچه از روایات استفاده می شود، فرزند سرّ و وجود تنزیلی پدر بوده و در اصل و حقیقت وجود، به او بازمی گردد و لذا بدین جهت او را قصاص نکرده و تنها جریمه سنگین مالی را از او اخذ می نمایند.(1)