پاسخ اجمالی:
ابو عبد الله محمد بن سعد بن منیع هاشمى مشهور به کاتب واقدى (168ـ230ق) یکى از معروف ترین و مهم ترین مورخان و سیره‌نویسان بغداد است که نویسنده کتاب «الطبقات الکبرى» معروف به «طبقات ابن سعد» مى باشد. در مورد زادگاه او سخن قطعى از سوى مورخان و تراجم نویسان ذکر نشده است و در این مورد اختلاف وجود دارد. برخى او را بصرى، عده‌ای مکى، و برخى دیگر او را آزاده شده در بغداد مى دانند. او پس از وفات در سال 230ق در مقبره باب الشام دفن شد .او علاوه بر روایت حدیث، سیره و تاریخ، راوى در قرائت نیز بوده و قرائات مختلف قاریان مدینه را از واقدى فرا گرفته و نزد یعقوب ابن اسحاق حضرى، قارى مهم بصره (از قاریان دهگانه) نیز حاضر مى شد. او یک سنى مذهب متعصب بود و غالب علماى اهل سنت از تراجم نویسان و دانشمندان علم رجال، او را عادل، صادق، و موثّق دانسته اند. به گونه اى که احمد بن حنبل نیز بنا به روایتى به او اعتماد داشت.
پاسخ تفصیلی:
ابو عبد الله محمد بن سعد بن منیع هاشمى مشهور به کاتب واقدى (168ـ230ق) یکى از معروف ترین و مهم ترین مورخان و سیره‌نویسان بغداد است که نویسنده کتاب «الطبقات الکبرى» معروف به «طبقات ابن سعد» مى باشد. او برده آزاد شده یکى از نواده هاى عباس عموى پیغمبر اکرم(ص) است. اما در مورد زادگاه او سخن قطعى از سوى مورخان و تراجم نویسان ذکر نشده است و در این مورد اختلاف وجود دارد. برخى او را بصرى، عده‌ای مکى، و برخى دیگر او را آزاده شده در بغداد مى دانند.
او از جمله اولین سیره نویسانی است که در مدینه نبوده و در سایر شهرهاى اسلامى به سیره نویسى مشغول شده است. بر خلاف ابن اسحاق و واقدى که سیره نویسان مدنى هستند.
اساتید ابن سعد:
اساتید او در زمینه حدیث و تاریخ (سیره نبوى و رجال) در شهر هایى مثل بصره، کوفه و بغداد عبارت بودند از: هشیم بن بشیر، اسماعیل بن علیه، وکیع بن جراح، سفیان بن عُیَینه، هشام کلبى، هیثم بن عدى، و ابونعیم فضل بن دُکین (که شیعه بود).
همچنین مشایخ او در مدینه عبارت بودند از: معن بن عیسى، محمد بن اسماعیل بن ابى فُدیک، و ابوحمزه انس بن عیاض.
او به علاوه به مکه نیز رفته و از اساتید و مشایخ روایت آن دیار مثل احمد بن محمد ازرقى و سعید بن منصور بهره برده است.
البته غیر از اساتید یاد شده، مشایخ فراوان دیگرى نیز در اسناد احادیث و مطالب کتاب طبقات موجود است.
جایگاه ابن سعد:
شهرت او به کاتب واقدى از این جهت است که او در بغداد به حلقه درس محمد بن عمر واقدى پیوسته و از خواص شاگردان وى گشت تا جایى که به او لقب غلام واقدى نیز دادند. به طورى که تقریباً همه یادداشت‌ها و مطالب استادش در زمینه حدیث و تاریخ را در اختیار داشت و براى تدوین کتابش (طبقات) از آنها بهره‌های فراوانى برده است.
او علاوه بر روایت حدیث، سیره و تاریخ، راوى در قرائت نیز بوده و قرائات مختلف قاریان مدینه را از واقدى فرا گرفته و نزد یعقوب ابن اسحاق حضرى، قارى مهم بصره (از قاریان دهگانه) نیز حاضر مى شد.
او یک سنى مذهب متعصب بود و غالب علماى اهل سنت از تراجم نویسان و دانشمندان علم رجال، او را عادل، صادق، و موثّق دانسته اند. به گونه اى که احمد بن حنبل نیز بنا به روایتى به او اعتماد داشت.
افراد همنام ابن سعد:
دو تن دیگر نیز با اسم محمد بن سعد وجود دارند که نباید با این شخص اشتباه گرفت: یکى محمد بن سعد ابى وقاص و دیگرى محمد بن سعد عوفى است. این دو شخص از راویان حدیث بوده، اوّلى جزء متقدمین و دومى با ابن سعد (نویسنده طبقات) معاصر است.
او پس از وفات در سال 230ق در مقبره باب الشام دفن شد.
ابن سعد به عنوان مورخى که حدیث، روایت و کتاب‌های فراوانى را ذکر کرده و نوشته شناخته شده است، اما جز یک کتاب و آن هم الطبقات الکبرى معروف به طبقات ابن سعد از او به جا نمانده است که شاگرد مبرّز او حسین بن فهم بر اساس دست نوشته هایش گردآورى و تدوین کرده است.
شاگردان ابن سعد:
شاگردان مهم او عبارتند از: حارث بن ابى اُسامه، حسین بن فهم و ابوبکربن ابى الدنیا.
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.