پاسخ اجمالی:
على بن حسین بن محمد بن احمد بن هیثم مروانى اموى ابوالفرج اصفهانى (284ـ356ق) از مهم ترین دانشمندان اهل سنت در زمینه ادبیات عرب، لغت، حدیث، و تاریخ اسلام به شمار مى رود. او در اصفهان متولد شد و در بغداد سکنى گزید و در همان شهر وفات یافت.
پاسخ تفصیلی:
على بن حسین بن محمد بن احمد بن هیثم مروانى اموى ابوالفرج اصفهانى (284ـ356ق) از مهم ترین دانشمندان اهل سنت در زمینه ادبیات عرب، لغت، حدیث، و تاریخ اسلام به شمار مى رود. او در اصفهان متولد شد و در بغداد سکنى گزید و در همان شهر وفات یافت.
اساتید ابو الفرج اصفهانى:
او از محضر اساتید فراوانى استفاده کرد که مهمترین آنها عبارتند از: ابوبکر ابن درید، ابوبکرابن الانبارى، فضل بن حباب جمحى، على بن سلیمان اخفش، ابراهیم نفطویه، محمد بن جریر طبرى، احمد بن جعفر حجظه، محمد بن خلف مرزبان، ابوالقاسم جعفر بن قدامه، ابو احمد یحیی بن على بن یحیى المنجم، و عمویش حسن بن محمد.
شاگردان ابو الفرج اصفهانى:
وى شاگردان زیادى نیز تربیت کرد که مهمترین آنها عبارتند از: ابوالحسن دار قطنى بغدادى، ابواسحاق ابراهیم بن احمد طبری، ابوالفتوح ابن ابى الفوارس، على بن احمد رزّاز، على بن ابراهیم دهکى، ابوزکریا یحیى، و ابوالحسین ابن دینار.
جایگاه علمی و ادبی ابو الفرج اصفهانى:
ابوالفرج به عنوان شاعر و ادیبى زبر دست، مورّخى قوى، و محدثى خبیر شناخته شده است؛ اعتبار نوشته هاى ابوالفرج چنان زیاد است که هم شیعه و هم سنى از کتاب‌هایش بویژه کتاب «اغانى» به عنوان «دیوان العرب» و «جامع الشتات المحاسن» نام برده اند.
مذهب ابو الفرج اصفهانى؟
ذهبى مى گوید: از عجایب روز گار این است که او اموى اما شیعه است. با توجه به آثار او و همچنین اساتید وى که غالباً شیعه بوده اند، استنباط تشیع او توسط مورخانى مثل ذهبى قوت مى گیرد.
بزرگان شیعه مثل شیخ طوسى، منتجب والدین و ابن شهرآشوب او را در فهرست علماى شیعه ذکر کرده اند. با توجه به تمایل شدید اصفهانى به عقاید و تاریخ تشیع، بسیارى از علماى شیعه نیز مطالب کتاب‌های او را به عنوان مطالب معتبر یک شیعه نقل کرده و روایاتش را به مثابه احادیث شیعه تلقی کرده اند .
البته عده زیادی از کسانى که او را شیعه دانسته اند، او را شیعه زیدی معرفى کرده اند نه شیعه اثنى عشرى.
او با ابو سعید حسن بن عبد الله بن مرزبان سیرافى (م368ق) هم دوره و هم درس بود و هر دو شاگرد ابن درید بودند سیرافى حنفى مذهب و معتزلى مسلک بود و با ابوالفرج مناظراتى داشت و این نیز یکی از قرائن قول به شیعه بودن وى است.
عده‌ای از بزرگان شیعه با توجه به مشایخ روایات و مطالب کتاب‌هایش تشیع او را رد کرده و او را از علماى اهل سنت بر شمرده اند. اما به هر حال مطالب او در بسیارى از موارد به ویژه در زمینه تاریخ و عقاید شیعه، و شرح حال علما و راویان شیعه به نفع شیعه بوده و این خود امتیازى براى او تلقى شده است.
شایان ذکر است عده‌ای از بزرگان اهل سنت مثل خطیب بغدادى، ابن جوزى، و ابن تیمیه به همین دلیل نظریات او را رد و ابطال کرده و وى را از دروغگوترین نویسندگان و علما نامیده اند.
کتاب های ابو الفرج اصفهانى:
1ـ الاغانى؛ 2ـ مجرّد الاغانى؛ 3ـ تفصیل ذى الحجه؛ 4ـ مقاتل الطالبیین؛ 5ـ جمهره انساب العرب؛ 6ـ ایام العرب؛ 7ـ مرج البحرین؛ 8ـ مانزل من القرآن فى امیر المومنین(علیه السلام) و اهله؛ 9ـ کلام فاطمه(علیها السلام) فى فدک که البته بخشى از یک کتاب است نه یک کتاب مستقل؛ 10ـ الزیارات.
برخى از دانشمندان معاصر کتاب‌هایی در رابطه با شخصیت او نوشته اند که مى توان به «صاحب الاغانى» نوشته محمد احمد خلف الله و «ابو الفرج الاصفهانى» نوشته شفیق جبرى اشاره کرد.
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.